Spośród trzech muzeów istniejących w Kołomyi, poza Muzeum Narodowym Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia, w którym znajdują się szczególnie cenne i warte poznania zbiory, jest też interesujące i jedyne w świecie Muzeum Pisanek.

Z trzech muzeów istniejących w Kołomyi: Narodowego Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia, Pisanek oraz Krajoznawczego, szczególnie cenne i warte poznania zbiory znajdują się w tym pierwszym. Mieści się ono w dużym, jednym z najładniejszych w mieście, dwupiętrowym narożnym gmachu w centrum, przy ul. Teatralnej. Zaprojektowanym w 1894 roku przez architektów: N. Krzyczkowskiego i L. Bakera, pierwotnie z przeznaczeniem na Dom Ludowy. W całej serii publikacji o tym muzeum i jego zbiorach jakie w nim kupiłem, znalazłem trochę bardziej dekoracyjny rysunek projektu tej reprezentacyjnej budowli.

Wiele polskich, lub przez wieki należących do Polski miast i miasteczek, było ofiarami wojen, najazdów, pożarów, epidemii. Ale chyba niewiele aż tylu, co obecnie nieco ponad 60-tysięczny, rejonowy (powiatowy) Stryj w obwodzie (województwie) lwowskim.

Pośrodku dużego, jak na dawne galicyjskie miasteczko, rynku zamienionego w skwer, na kilkumetrowej kolumnie wznosi się nadnaturalnej wielkości, ponad 3-metrowy posąg Roksolany (1500-1558). Jednej z najbardziej znanych, zwłaszcza dzięki książkom i telewizyjnemu serialowi, tureckich sułtanek. Pochodzącej podobno właśnie stąd, z Rohatyna. Ośmiotysięcznego dziś, podobnie jak w latach 30. XX w. gdy należał on do Polski, miasta powiatowego (obecnie rejonowego) w województwie stanisławowskim (współcześnie w obwodzie iwano-frankiwśkim).

Z zamkowego wzgórza położonego dosyć daleko od nurtu Dniestru patrzę na Halicz. Niewielkie, sześciotysięczne dziś miasto rejonowe (powiatowe) w obwodzie (województwie) iwano-frankowskim na Ukrainie. Położone niespełna 30 km na północ od jego centrum administracyjnego, dawnego Stanisławowa, w kierunku Lwowa. Usiłuję, bezskutecznie, dostrzec chociażby ślady jego sławnej przeszłości. Było przecież stolicą jednego z najważniejszych średniowiecznych księstw ruskich. Najpierw, od 1144 roku halickiego, a następnie, od 1199 halicko-wołyńskiego.

Dojechać tu trudno, chociaż to zaledwie trochę ponad 40 kilometrów od Przemyśla. Do Lwowa jest ponad dwukrotnie dalej. Ale droga od granicy, w odróżnieniu od lwowskiej, koszmarna. Trudno znaleźć bardziej delikatne określenie na te dziesiątki wypełnionych wodą i błotem dziur niemal w każdym metrze kwadratowym niegdyś asfaltowej nawierzchni. Warto jednak trochę pomęczyć się, aby zobaczyć Sambor.

Z granatowego, herbowego tła odcina się dziewięć białych, jak gdyby dziecięcych piaskowych babek, tworzących trapez o najwęższym boku na dole. To topki soli, jej tradycyjna miara, a zarazem handlowy kształt w średniowieczu. Od roku 1340, gdy herb ten nadał miastu król Kazimierz Wielki, zmieniło się w nim tylko jedno. W czasach sowieckich zniknęła królewska korona górująca na solnymi topkami. Bo Drohobycz – to o jego herbie mowa – był bowiem Królewskim Wolnym Miastem na słynnym Solnym Szlaku. A warzenie soli ze słonych źródeł było pierwszą podstawą jego względnej zamożności.

Późny obiad oraz spotkanie z przedstawicielami miejscowych władz, Polonii i mediami w hotelu „Nadija" przy bulwarze Nezałeżnosti spowodowało, że rekonesansowe wyjście do miasta okazało się możliwe dopiero tuż przed zmrokiem.

W 1962 roku, z okazji 300-lecia założenia miasta, władze zmieniły jego starą polską nazwę Stanisławów, a ściślej zmodyfikowaną w 1939 r. przez radzieckich okupantów wersję Stanisław, na Iwano-Frankiwśk. Na cześć największego ukraińskiego pisarza przełomu XIX i XX wieku Iwana Franka (1856-1916), z pochodzenia zresztą pół Polaka i pół Niemca, piszącego w trzech językach. Który ze Stanisławowem miał tylko tyle wspólnego, że „często w nim bywał".

Odnowiony kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP z pomnikiem Jana Pawła II przed nim. Nowe, złotego koloru kopuły cerkwi. Sporo niedawno wzniesionych lub rewitalizowanych pensjonatów i hoteli w centrum. A równocześnie zaniedbany Park Zdrojowy.