Banki zarabiają, klienci tracą

{jumi [*4]}Stan wiedzy na temat praw klientów banków jest niezadowalający. Taki jest wynik najnowszych badań społecznych przeprowadzonych przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie UOKiK. Bardziej niż bankom ufamy Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, ZUS-owi, a nawet hipermarketom. Co czwarty ankietowany nie zna banków w ogóle, a połowa badanych w niewielkim stopniu. Prawie każdy przyznaje, że nie składał reklamacji, gdy był niezadowolony z usług banku. Problemy stwarzają nieprzychylni konsultanci, czasochłonność procedur, a także wielostronicowe, niejasno sformułowane umowy. Najnowsza kontrola UOKiK dotyczyła umów o karty płatnicze. W ciągu ostatnich sześciu miesięcy 2010 r. Urząd przeanalizował 280 różnego rodzaju wzorców: umowy o karty płatnicze, regulaminy, tabele opłat i prowizji stosowane przez 12 banków: AIG Bank Polska, Bank BPH, Bank Gospodarki Żywnościowej, Bank Handlowy, Bank Polska Kasa Opieki, BRE Bank, Euro Bank, Fortis Bank Polska, Lukas Bank, Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski, Raiffeisen Bank Polska, Sygma Banque Societe Anonyme. Zastrzeżenia UOKiK wzbudziły wzorce stosowane przez wszystkie skontrolowane banki.

Zarzuty Urzędu dotyczą głównie stosowania przez banki postanowień, które mogą być uznane za niedozwolone, naruszających bezwzględnie obowiązujące przepisy oraz znajdujących się w Rejestrze Klauzul niedozwolonych. Wśród zakwestionowanych przez UOKiK postanowień znalazły się te, które są najbardziej uciążliwe dla konsumenta – przewidują pobieranie nieuzasadnionych dodatkowych opłat, albo wprowadzają czasochłonne i skomplikowane procedury. Zgodnie z jednym z postanowień, które wzbudziło wątpliwości Urzędu, bank mógł pobrać opłatę za rozpatrzenie reklamacji, gdy choć częściowo nie została ona uznana. Podobne postanowienie znajduje się już w Rejestrze klauzul niedozwolonych. Urząd przypomina, że niezgodne z prawem jest pobieranie opłaty za rozpatrzenie reklamacji, nawet gdy okazała się nieuzasadniona. Może to zniechęcać konsumentów do dochodzenia swoich praw. Wątpliwości dotyczą także długiego czasu rozpatrywania reklamacji. Jeden z banków zastrzegał na to nawet 90 dniowy czas, ponadto przedłużając go do 140 dni. Zgodnie z prawem – bank musi rozpatrzyć reklamację niezwłocznie. Postanowienia przedłużające termin rozpatrzenia reklamacji były też stosowane przez Fortis Bank Polska i Sygma Banque, które zadeklarowały chęć jego zmiany. BRE Bank nie zdecydował się na taki krok. Prezes UOKiK skieruje do sądu pozew o uznanie postanowienia za niedozwolone.

Urząd zakwestionował postanowienia dające prawo do pobierania jednocześnie opłaty za obsługę nieterminowej spłaty zadłużenia na karcie kredytowej i ustawowych odsetek (PKO BP, BGŻ, BRE Bank). Tym samym banki zapewniły sobie możliwość wielokrotnego obciążania konsumenta zalegającego ze spłatą zadłużenia. Zgodnie z prawem – jeżeli klient nieterminowo reguluje należności wobec banku, temu ostatniemu należą się karne odsetki. Postanowienie to zostało już zakwestionowane przez sąd i znajduje się w Rejestrze klauzul niedozwolonych. PKO BP oraz BGŻ zmieniły kwestionowane klauzule, natomiast BRE Bank przeciwnie – w związku z tym zostanie wszczęte postępowanie w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Kontrola wykazała, że niektóre banki pobierają opłaty za wypowiedzenie umowy tym samym nadmiernie obciążając konsumenta. Podobne postanowienie zostało już zakwestionowane przez sąd. Dwa banki – Lukas Bank oraz Sygma Banque – dobrowolnie zobowiązały się je usunąć z wzorców umów. Natomiast wobec AIG Banku, który nie zdecydował się na taki krok, zostanie wszczęte postępowanie w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Zastrzeżenia UOKiK wzbudziły także postanowienia, które dają bankom prawo do rozwiązania umowy w przypadku wycofania karty z obrotu, nie wskazując przyczyn kiedy może dojść do wycofania karty (Bank BGŻ, Fortis Bank Polska). Zgodnie z prawem, bank może wypowiedzieć umowę o kartę płatniczą tylko z ważnych powodów określonych w umowie. W opinii UOKiK kwestionowane postanowienie powoduje, że przedsiębiorca mógłby wypowiedzieć umowę zawsze wtedy, gdy arbitralnie zdecyduje o wycofaniu karty. Fortis Bank zadeklarował chęć zmiany kwestionowanych klauzul, a Bank BGŻ przeciwnie. Wszystkie banki współpracowały z Urzędem i w większości przypadków dobrowolnie zmieniły kwestionowane postanowienia. W takiej sytuacji prezes UOKiK nie będzie prowadziła postępowań, mimo to skieruje do sądu dziewięć pozwów o uznanie 20 klauzul stosowanych przez banki za niedozwolone. Gdy znajdą się w rejestrze, ich stosowanie przez każdy bank będzie zabronione, a konsumenci będą mogli się na nie powołać w sporze z przedsiębiorcą. Łącznie zastrzeżenia prezes Urzędu wzbudziło 45 różnych postanowień stosowanych przez banki. UOKiK wszczyna pięć postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów wobec AIG Bank Polska, Bank BPH, BRE Bank, Fortis Bank Polska, Sygma Banque Societe Anonyme.  Ponadto planuje wszcząć kolejne wobec tych banków, które nie zadeklarowały chęci zmiany wzorców.

Urząd przypomina, że w razie pojawienia się jakichkolwiek trudności klienci powinni skontaktować się w pierwszej kolejności z bankiem. W przypadku nieuwzględnienia reklamacji mogą liczyć na pomoc rzeczników konsumentów czy organizacji pozarządowych. Bezpłatne porady udzielane są pod numerem infolinii 800 800 008 przez Stowarzyszenie Konsumentów Polskich.

{jumi [*9]}