Miasta, współcześnie nieco ponad 60-tysięcznej stolicy kantonu, które rozwinęło się z osady założonej w VIII w. przy klasztorze benedyktynów. Chociaż swoją historię liczy ono dopiero od 1178 r., gdy przeniesiono do niego parafię z Sankt Leodegar. W średniowieczu rozwijało się, i stawało coraz zamożniejszym, szybko wraz z otwarciem drogi Świętego Gotharda. Będąc od około 1220 roku, ważnym miejscem tranzytowym, a więc i handlowym, między Flandrią i Italią.
Co zostało ze średniowiecznych fortyfikacji?
To wtedy zaczęto wznosić pierwsze umocnienia miejskie. Doskonale widać je, chociaż już późniejsze, gdy otoczyły całą ówczesną Lucernę, na pokazywanym nam sztychu. Z dawnych fortyfikacji do naszych czasów zachowały się tylko ich fragmenty. Kilka baszt i wież oraz odcinki murów obronnych. Ale również oba zabytkowe mosty. Za plecami naszej przewodniczki widzimy sławny Kapellbrücke – Most Klasztorny, 200-metrowej długości, wzniesiony w 1333 roku, najstarszy drewniany w Europie, kryty spadzistym dachem. Odbudowany po pożarze w 1993 r. Ma on niezwykły kształt.
Nie łączy obu brzegów w linii prostej, lecz ukośnie, łamańcem. Dostosowany został bowiem do warunków, jakie stwarzało bagienne podłoże tej części jeziora. W jego wodzie, bliżej południowego brzegu, stoi i przylega do mostu kamienna wieża zbudowana na planie ośmioboku, ze spadzistym, ceglanym dachem. Jest ona również fragmentem średniowiecznych fortyfikacji widocznych na pokazywanym przez przewodniczkę sztychu. To Wasser Turm – Wieża Wodna z około 1300 roku. W przeszłości archiwum oraz więzienie z salą tortur. Most Klasztorny jest wewnątrz niezwykle ozdobiony.
Malowidła pod stropami mostów
W wiązaniach jego dachu znajduje się około 100 trójkątnych, dostosowanych kształtem do belek dachowych, replik obrazów z początku XVII w. Przedstawiają one sceny z dziejów miasta i Szwajcarii oraz życia patronów Lucerny: św. św. Leodegara i Maurycego. Na wschód od Mostu Klasztornego stoi współczesny most drogowy, Seebrücke – Jeziorny, przez który odbywa się ruch kołowy między obiema częściami miasta. Stojące przy północnym nabrzeżu kamienice i hotele z wyłaniającą się ponad nimi wieżą Starego Ratusza z pierwszych lat XVII w. są o tej porze znakomicie oświetlone.
http://kurier365.pl/globtroter/europa/25357-szwajcaria-lucerna-na-starym-i-w-ma%C5%82ym-mie%C5%9Bcie.html#sigProIdd5444a2c35
Ale zanim przejdziemy do Starego Miasta, obejrzymy najciekawsze fragmenty Małego. Obie te części Starówki łączą także dwa współczesne mosty dla pieszych i rowerzystów: Ratuszowy – Rathausbrücke i Reussbrücke – przez rzekę Reuss, w miejscu jej wypływania z jeziora. A jakieś 150 m dalej na zachód stoi drugi historyczny, z 1408 r., drewniany Most Młyński – Spreuerbrücke. Też identycznie zadaszony oraz ozdobiony kilkudziesięcioma trójkątnymi obrazami przedstawiającymi sceny z ludźmi oraz śmiercią w postaci kościotrupa. Z odwiecznym Memento Mori – pamiętaj o nieuchronnej śmierci.
Franciszkanie i jezuici
Pośrodku tego mostu, po jego wschodniej stronie, znajduje się kaplica z drewnianą, polichromowaną rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem. Małe Miasto, chociaż stanowi mniejszą część lucerneńskiej Starówki, również bogate jest w zabytki i ciekawe miejsca oraz obiekty. Spośród czterech najstarszych i najbardziej wartych zobaczenia kościołów miasta, dwa znajdują się na tym brzegu jeziora i rzeki. Kościół franciszkanów zbudowany w XIII w. i wielokrotnie przebudowywany, jest najstarszą zachowaną świątynią w Lucernie.
Natomiast wzniesiony w latach 1666-1677 r. niemal na samym brzegu kościół jezuitów był pierwszym w Szwajcarii zbudowanym w stylu określanym tu jako jezuicki. Po wieloletniej renowacji dachu i fasady, obecnie trwa odnawianie w nim malowideł ściennych i stropowych, kaplic, okien oraz konserwacja ołtarzy i ambony. Prace rozpoczęły się w styczniu 2016 r. i zgodnie z informacją na zewnątrz o jej zakresie i wykonawcach, świątynia ma zostać ponownie otwarta już na Boże Narodzenie. Byłem w tym kościele przed trzema laty, obfotografowałem jego wnętrza i nie rzuciła mi się wówczas w oczy konieczność jego rewaloryzacji.
Rewaloryzacja Małego Miasta
Systematyczna troska o zachowanie w dobrym stanie dziedzictwa przeszłości, to jednak dobra cecha Szwajcarów. A jej efekty widać na znakomicie odnowionym frontonie jezuitów. Przy czym informowanie społeczeństwa o tym, co, kiedy i kto to robi, jest tu powszechne. Na kilku długich banerach oraz tablicach informacyjnych które stoją w pobliżu czytam, że w październiku 2016 r. rozpoczęła się kompleksowa rewaloryzacja Małego Miasta. Potrwa ona do lata 2018 roku i obejmuje: 15 hoteli i placówek gastronomicznych, 35 sklepów, 14 zakładów rzemieślniczych, biur i urzędów.
Z ich lokalizacją na planie tej części miasta. Prace, oczywiście, już trwają, widać je w kilku miejscach. W tej części Starówki jest sporo do zobaczenia. M.in. Dom Sonnenbergów, od 1839 r. Gmach Korporacyjny (Korporationsgebäude), od 1964 r. prawnie chroniony zabytek. Zbudował go w latach 1670-1673 na siedzibę rodową miejscowy patrycjusz, Heinrich von Sonnenberg, kapitan w służbie francuskiej. Wewnątrz zachowało się wyposażenie z epoki: pokoje z kasetowymi sufitami, gabinet ze sztukaturkami, sala świąteczna z wielobarwnymi marmurowymi posadzkami itp.
Pałace i stary arsenał
W latach 1842 i 1895 już nowi właściciele ozdobili budynek z zewnątrz kolejnymi sztukaturkami. Obecnie również już zabytkowymi. Budynek ten sąsiaduje z Pałacem Rycerskim (Ritterische Palast) z 1556 roku, zbudowanym w stylu renesansu florenckiego. Od 1804 r. mieści się w nim siedziba parlamentu kantonu, nazywany jest więc również Pałacem Rządowym (Regierunsgeäude). Ale o nim napiszę osobno, gdyż na najwyższym piętrze jego krużganków wychodzących na wewnętrzny, kryty dachem dziedziniec, znajduje się słynny cykl barokowych obrazów Jakoba von Wila z początku XVII w. – Totentanz – Taniec Śmierci.
Cennym zabytkiem z rodowodem od XV wieku jest również Stary Arsenał (Altes Zeughaus). Zbudowany został przy Moście Młyńskim. Początkowo drewniany, zastąpiony w latach 1547-1548 kamiennym. Obecny wygląd w stylu późnogotyckiego magazynu otrzymał w latach 1567-1569. I aż do roku 1983 służył jako arsenał. Współcześnie jest siedzibą Muzeum Historycznego. Przez jego podcienia wchodzi się na most. W przeszłości – po raz pierwszy wspomnianą w źródłach w 1297 r. – sąsiadował z Bramą Bazylejską (Niedertor), wyjazdową w kierunku Bazylei. A także placówką celną.
Malowidła na fasadach domów
Stała tam również Wieża Żydowska (Judentor) oraz mury miejskie, rozebrane w latach 1856-1858. Obecnie znajduje się w tym miejscu niewielki skwerek nad samą rzeką, z pięknym widokiem na średniowieczne wieże i fragmenty murów obronnych na przeciwległym, północnym brzegu. Na nim znajduje się większa część Altstadt – Starówki. Ze starymi domami patrycjuszy i bogatych mieszczan przy placach: Młynów (Mühlenplatz), Łabędzim (Schwanenplatz), Jelenim (Hirschenplatz), targach: Wina (Weinmarkt) i Zbożowym (Kornmarkt). A także ulicach i uliczkach.
Kilkupiętrowe fasady wielu domów pokryte są malowidłami. Zarówno starymi, jak i nawiązującymi do nich współczesnymi. Niemal w każdej uliczce czy zaułku spotyka się coś ciekawego, wartego zobaczenia. Z budowli, poza wspomnianymi domami, zwłaszcza Stary Ratusz, który w przeszłości był składem zboża. Kolumny i figury na nich. A także kościół p.w. Św. Piotra (St-Peterkirche) w pobliżu północnego wyjścia z Kapellbrücke. Nieco zaś dalej, na północno –wschodnim krańcu Starówki, wielki, o długości 9 m, wykuty w 1821 r. w piaskowcowej ścianie, Pomnik Lwa (Löwendenkmal).
Sztuka w świątyniach i muzeach
Przede wszystkim jednak Hofkirche – Kościół św. Leodegara, ufundowany w 735 r., ale przebudowany gruntownie w stylu renesansowym po pożarze w 1633 r. Ale on również zasługuje, chociażby ze względu na piękne ołtarze, na osobną relację, którą zapowiadam wkrótce. Lucerna szczyci się ponadto kilkunastoma muzeami i kolekcjami. Najsłynniejsza z nich, zawierająca ponad 80 dzieł Pabla Picassa na południowym brzegu jeziora. Natomiast ze Starym Ratuszem sąsiaduje Muzeum Picassa posiadające niewielki zbiór sztychów, litografii i ceramiki tego artysty.
Warte zobaczenia jest Muzeum Sztuk Pięknych (Kunstmuseum) w pobliżu dworca kolejowego i jego ciekawe zbiory. Podobnie Kolekcja Rosengart przy Pilatusstrase w Małym Mieście. Zainteresowanym inną tematyką można polecić wspomniane już Muzeum Historyczne w dawnym Arsenale oraz Muzeum Przyrodnicze z ciekawymi zbiorami, także archeologicznymi. Poza centrum miasta zaś Muzeum Transportu (Verkehrshaus) i ewentualnie Muzeum Ryszarda Wagnera.
Autor uczestniczył w wyjeździe prasowym do Szwajcarii zorganizowanym przez Switzerland Tourism, organizacje turystyczne Bazylei i Lucerny oraz linie lotnicze Wizz Air.
