Na wzgórze prowadzą od strony południowej kryte schody o 1729 stopniach. To obiekt sakralny. A do nich wchodzi się tu na bosaka. Nawet o skarpetkach nie może być mowy.
U podnóża wzgórza – Mandalay Hill stoi rówieśnica miasta, wzniesiona również w 1857 roku i otoczona wysokim murem, pagoda Kuthodaw. Pokryta jest czteropoziomowym spadzistym dachem z czerwonej dachówki, ze złoconymi wieżyczkami. Sąsiaduje z nią duży zespół, ustawionych rzędami niewielkich, 4-5 metrowej wysokości, pomalowanych na biało stup – kaplic z posągami Buddów w niszach. Przypomina mi to ciągi niemal identycznych grobowców na zabytkowych cmentarzach. W zespole tej pagody znajduje się również kilkanaście stup.
{gallery}7046{/gallery}
Największa przypomina tę najsławniejszą w Birmie, Szwe Dagon w Rangunie. W narożnikach podstawy strzegą jej duże posągi również złoconych lwów. 30-metrowej wysokości pagoda Maha Lawka Marazein Paya wzorowana jest na słynnej pagodzie Shwezigon w Nyaung U w pobliżu Paganu. Nazywana jest ona Największą Księgą Świata. W jej stupach zapisano bowiem pełny tekst Kanonu Palijskiego - wyrytego przez mnichów na marmurowych, pozłoconych tablicach.
Do historii przeszło recytowanie Kanonu przez 2400 mnichów bez przerwy przez blisko pół roku. Miało to miejsce podczas odbywanego w tej pagodzie V Synodu Buddyjskiego na zaproszenie przedostatniego króla Birmy Mindona Mina. O tym, jak wielkim i obszernym jest to dzieło, może świadczyć fakt, że Kanon ten wydano w 1900 roku w 38 tomach o 400 stronach każdy.
W pobliżu tej świątyni stoi inna sławna pagoda – Kyauktawgyi. Najważniejszym obiektem w niej jest ogromny posąg Buddy wykuty w jednym bloku marmuru. Historia jego transportu jest niezwykła - przypomina antyczne egipskie, lub inkaskie wzorce. Blok ten wykuto w kamieniołomie Sagyin i przetransportowano rzeką Irawadi, a następnie odchodzącym od niej kanałem. Ostatnie 6 kilometrów do miejsca, w którym po wykuciu stanął posąg – po lądzie. 10 tysięcy ludzi przesuwało go przez niemal 2 tygodnie! Dzieło gotowe było w 1865 roku. Obok niego stanęło jeszcze 20 mniejszych posągów z wizerunkami 80 uczniów Buddy.
Przy krytych schodach prowadzących na szczyt Wzgórza Mandalaj znajdują się inne pagody, przez które trzeba przejść, wchodząc na górę. W dużej pagodzie przechowywane są relikwie Buddy. Podobno są tu trzy jego kości. Nieco wyżej stoi posąg Buddy Shwejattawa zwróconego w kierunku miasta i wskazującego ręką na miejsce, w którym zbudowano pałac królewski. Nawiązuje on do legendy o pobycie Oświeconego na tym wzgórzu i wygłoszonej przez niego przepowiedni, że w roku 2500 (buddyjskim, tj. w naszym 1857 roku) powstanie w tym miejscu wspaniałe miasto.
Co zresztą, obok wróżb nadwornych astrologów, stało się podstawą decyzji króla Mindona Mina o przeniesieniu do Mandalaj stolicy z odległej od niej o 11 kilometrów Amarapury. Na sam szczyt wzgórza można dostać się zarówno wspomnianymi krytymi schodami, jak i kilkupiętrową windą dobudowaną obok i połączoną ze szczytem poziomym korytarzem. Na szczycie są kolejne pagody, sale medytacji, a także punkty widokowe. Roztacza się z nich piękny widok na miasto i okolicę oraz odległą o około 3 kilometry rzekę Irawadi.
Sławne Wzgórze Mandalaj oraz znajdujące się u jego podnóża, na zboczach i szczycie pagody z ołtarzami oraz setkami posążków i dekoracji, stupy czy posągi należą do najważniejszych punktów zwiedzania nie tylko tego miasta, ale w ogóle Birmy. Za najważniejszą budowlę sakralną ostatniej królewskiej stolicy uważana jest jednak pagoda Mahamuni Paya – Wielkiej Mądrości. Zbudował ją ponad 70 lat przed założeniem Mandalaj, w 1784 roku król Bodawpaya. Stoi ona około 3 kilometry na południe od zespołu pałacowego, przy drodze do Amarapury.
Największym jej skarbem jest prawie czterometrowej wysokości brązowy posąg Buddy pokryty kilkucentymetrowej grubości płytkami czystego złota. Posąg ten przywieziono w 1784 roku z Mrauk U, niegdyś samodzielnego królestwa, obecnie autonomicznego stanu zachodniej Birmy Rakhaing (Arakanu). Dlatego pagoda ta nazywana jest również Arakańską. Podobno posąg ten powstał w I wieku n.e. dla upamiętnienia legendarnego pobytu tam samego Buddy. Do posągu tego bezpośredniego dojścia nie mają kobiety, o czym informują tablice w językach birmańskim i angielskim. Miejsce dla kobiet oddzielone jest balustradą w poprzek nawy głównej.
Ja, wraz z miejscowymi mężczyznami podchodzę do niego blisko, dotykam pokrytej szczerozłotymi płatkami powierzchni. Krążę po korytarzach pagody, oglądam ogromny srebrny puchar w gablocie zasypany banknotami. W innym miejscu kilkumetrowej średnicy gongowi przyglądają się bardzo młodzi mnisi. Gdy jeden z nich dostrzega, że robię zdjęcia, przybiera pozę tancerza.
W jednym z pawilonów tego zespołu architektonicznego wystawione są stare, brązowe rzeźby słoni, smoków i ludzi. Birmańczycy, zwłaszcza kobiety i dzieci, dotykają ich na szczęście. Miejsca najczęściej dotykane lśnią jak wypolerowane.
W innym pawilonie stoją kilkumetrowej wysokości pozłacane posągi mężczyzn w zabytkowych szatach i tradycyjnych królewskich spiczastych nakryciach głowy. Podobnie jak i w pozostałych ważnych miejscach kultu, i tu w przejściach do wnętrza świątyni są sklepy z pamiątkami i artykułami przydatnymi pielgrzymom.
Wartych zobaczenia pagód i innych budowli sakralnych jest w Mandalaj więcej. Przykładowo wymienię jeszcze pagodę Sanda Muni stojącą też u podnóża Wzgórza Mandalaj. A także pagody znajdujące się w zachodniej części miasta, między linią kolejową i rzeką Irawadi. Jest tu Setkyathiha szczycąca się brązowym posągiem Buddy ofiarowanym przez króla Bagyidawa w 1823 roku. Najstarsza w mieście jest pagoda Shwekyimyint - z 1167 roku. Dodać do tego trzeba jeszcze stojący w tej samej części miasta, chociaż bardziej na zachód, klasztor Shwe In Bin Kyaung, w którym są piękne drewniane rzeźby z XII wieku. Natomiast we wschodniej części Mandalaj, ponad 5 kilometrów od fortu, znajdziemy pagodę Yankin Paya.
W mieście tym są nie tylko świątynie buddyjskie. Około 200–300 metrów na zachód od dworca kolejowego, na rogu 33 ulicy i 82 alei stoi kościół baptystów Hudson Baptist Church. Jego nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego misjonarza. Zaś przy sąsiedniej ulicy, kościół św. Józefa.
Sporo interesujących zabytków, miejsc i obiektów sakralnych znajduje się w okolicach Mandalaj. Jest tu między innymi największy na świecie czynny dzwon. Ale o nim i o innych oszałamiających zabytkach napiszę już w następnym reportażu.
{jumi [*6]}
