Jak wszystkie w tej serii wydany starannie, na dobrym papierze, z licznymi {jumi [*4]}kolorowymi zdjęciami, mapkami i planami, w poręcznym formacie oraz przystępnej cenie. Część ściśle przewodnikową poprzedzają trzy rozdziały zawierające mnóstwo informacji na temat przygotowania się do podróży do Turcji oraz wszystkich środków transportu którymi można tam dotrzeć. Podstawowych, ale obszernych i ciekawie napisanych informacji krajoznawczych. O tamtejszej geografii, przyrodzie, społeczeństwie, kulturze i sztuce z wyodrębnioną dodatkowo literaturą i muzyką oraz Kalendarium historycznym.
26–stronicowy rozdział Informacje praktyczne zawiera chyba wszystko, co powinno się w nim znaleźć na temat komunikacji lokalnej, informacji turystycznej na miejscu, możliwości aktywnego wypoczynku, wymiany pieniędzy, zdrowia oraz bezpieczeństwa. I, oczywiście, noclegów zarówno w hotelach czy pensjonatach, jak i na kempingach. Podobnie na temat wyżywienia z radami gdzie i co najlepiej jeść – a kuchnia turecka jest bardzo smaczna – i sporą dawką przepisów kulinarnych.
Nie zabrakło również informacji o możliwości zakupów, w tym pamiątek. Są nawet – w ramce na kolorowym tle – przydatne uwagi z czym turysta może spotkać się na bazarach. Dodałbym jednak do nich jeszcze rady, że jeżeli nie ma się zamiaru kupić oferowanego towaru, to można go oglądać, ale nie rozpoczynać targowania się. A gdy chce się go nabyć, to jak – to przecież nie tylko sztuka, ale na Wschodzie także rytuał – kupić go jak najtaniej.
Prezentacja wybranych regionów Turcji i ich walorów turystycznych zawarta została w 3 rozdziałach: Wybrzeże Morza Egejskiego, Wybrzeże Morza Śródziemnego i Nie tylko wybrzeże, gdyż przewodnik obejmuje również Pammukale i Hierapolis oraz Stambuł. W pierwszym z tych rozdziałów omówione zostały najciekawsze miejscowości i zabytki od Troi na północy, do Bodrum na południu tego wybrzeża. Z dobrą informacją ( a przeważnie również zdjęciami ) o nich, dojeździe oraz co tam warto zobaczyć.
W przypadku ważniejszych – z planem miejscowości lub wykopalisk. Ponadto informacjami praktycznymi: wymiana walut ew. bankomaty, noclegi ze wskazaniem wybranych hoteli w 2 lub 3 kategoriach cenowych, podobnie gastronomia. A także plaże, łaźnie itp., w większych miastach również o odbywających się w nich wydarzeniach stałych i festiwalach. Podobnie na wybrzeżu śródziemnomorskim, z miejscowościami usytuowanymi na nim od Marmaris na zachodzie, kolejno aż do Anamuru na wschodnim krańcu objętej przewodnikiem jego części.
Szkoda, że poza propozycjami kilku wycieczek z miejscowości Demre w jej okolice zawartymi w ramce, nie ma również sugestii, aby z innych miejscowości wybrać się trochę dalej. Np. z Side lub Alanyi do tak przecież ciekawej, a odległej o niespełna 200 km Konyi – słynnej z Merlany, klasztoru derwiszów. Czy z Anamuru do innych miejscowości nadmorskich na wschód, aż do Mersinu i Tarsu –miasta św. Pawła. W którym celem przyjazdów jest nie tylko studnia wg. legendy na terenie jego domu rodzinnego, ale i parę ciekawych zabytków.
Do uwzględnionych w osobnym rozdziale Pammukkale i Hierapolis organizowane są często z nadmorskich miejscowości wypoczynkowych jednodniowe wycieczki. Prezentacja tamtejszego dzieła natury, jakim są tarasy wapienne znajdujące się na Liście UNESCO oraz antycznej nekropolii i ruin zabytków rzymskich, lektura tego przewodnika ( i zdjęcia ) na pewno zachęci. Trochę inaczej jest w przypadku Stambułu. Jednego z najciekawszych miast Europy i jej styku z Azją, ale zbyt odległego od popularnych miejscowości na obu riwierach. Zwiedzanie dawnej stolicy Bizancjum i przynajmniej najważniejszych tamtejszych zabytków oraz obiektów wymaga zresztą przynajmniej kilku dni. A więc albo specjalnej podróży, albo – gdy jedzie się własnym samochodem, zrobienie w jej trakcie przerwy nad Bosforem.
Lektura 31 stron poświęconych w tym przewodniku na prezentację Stambułu pozwala poznać, w ogromnym skrócie, jego dzieje, a także najważniejsze zabytki, budowle, bazary i inne warte uwagi turysty miejsca. Przedstawiono one zostały w sposób rzeczowy i ciekawy. W zakresie bardzo jednak ograniczonym. Nie zabrakło oczywiście ani świątyni – muzeum Hagia Sophia, Błękitnego Meczetu, Hipodromu czy pałacu Topkapi. Autor uwzględnił także Wielką Cysternę ( Yerbatan Saray ), Meczet Bejazyda, Twierdzę Yedikule, a nawet, dosyć odległy od bizantyjskiego centrum Kariye Camii – kościół Zbawiciela na Chorze i parę innych obiektów.
Trudno mi jednak wybaczyć mu pominięcie Meczetu Sulejmana Wspaniałego ( Süleymaniye Cmiii ) z mauzoleami sułtana i jego ukochanej żony Roksolany oraz, tuż za murem otaczającym ten zespół architektoniczny, mauzoleum jego twórcy, samego Wielkiego Budowniczego. Jednego z najważniejszych dzieł Kocy Marmara Sinana ( 1491-1588 ) , należącego do najwybitniejszych architektów świata. Czy zbudowanego również przez niego, dla córki tegoż sułtana, Meczetu Mihrimah. No i ograniczenie prezentacji Stambułu tylko do jego europejskiej części. Przecież na azjatyckim brzegu Bosforu, zwłaszcza w dzielnicy Űsküdar, znajdują się także wspaniałe zabytki.
Że wspomnę o Starym Meczecie Sułtanki Matki, również dziele Sinana – podobnie jak tamtejszy Hamam – łaźnia. Czy o sąsiadującym z tym meczetem, chociaż młodszym od niego o kilkadziesiąt lat, Meczecie Fajansowym. A to tylko przykłady tego, co jest tam do obejrzenia. No i przypomnę, że z tamtejszego wzgórza Büyük Çamlica ( Wielkie Sosnowe Wzgórze ) roztacza się fantastyczny widok na Stambuł: Cypel Pałacowy, Złoty Róg, Bosfor aż po Morze Czarne, a także na Wyspy Książęce. Zapewniam, że są to zabytki i miejsca nieporównywalnie ciekawsze, niż uwzględnione w przewodniku stambulskie Muzeum Prasy czy Liceum Galatasaray.
W tekst przewodnika włamano – i to jest jego dodatkowy walor – w ramkach na kolorowym tle, sporo dodatkowych informacji, także ciekawostek. M.in. „Zwiedzanie meczetu"; „Atatürk – „Ojciec Turków"; „Toalety w Turcji"; „Kiraathane, czyli co to jest çay, tavla i nargile"; „Turecka łaźnia"; „Niebieskie oko, czyli Oko Proroka"; „Koń Trojański"; „Legenda o Jaskini Siedmiu Śpiących"; „Legalne kradzieże" ( wywóz antycznych zabytków do Europy w XIX w. ) ; „Prawdziwa historia św. Mikołaja"; „ Zniszczone miasto" ( Jak krzyżowcy grabili Bizancjum ); „Harem"; „Wzdłuż Bosforu".
Na końcu przewodnika znajduje się mini słowniczek polsko – turecki z przydatnymi zwrotami, Indeks wybranych nazw geograficznych i spis tematów informacji w ramkach. W sumie, mimo paru uwag krytycznych, gdyż przewodnik ten mógłby być jeszcze lepszy, jest on bardzo dobry. Z przyjemnością więc polecam go wszystkim wybierającym się na turecką Riwierę, a także zastanawiającym nad miejscem spędzenia kolejnego urlopu. Warto tam bowiem pojechać i, poza wypoczynkiem nad morzem, wykorzystać maksymalnie czas na poznanie tamtejszych skarbów antycznych i z późniejszych okresów.
RIWIERA TURECKA ORAZ STAMBUŁ I PAMUKKALE. Autor: Witold Korsak. Wydawnictwo Bezdroża, wyd. III, Kraków 2011, str. 247, cena 26,90 zł.{jumi [*6]}
