Hypatia, pierwszą uczoną w dziejach świata – grecką matematyczką, astronoma i filozofkę (ok. 355-415), bestialsko zamordowaną przez podburzony motłoch przypomina szerokiej publiczności hiszpanski reżyser Alejandro Amenábar w swoim najnowszym filmie „Agora”. W rolę słynnej kobiety wcieliła się Rachel Weisz („Wierny ogrodnik”, „Był sobie chłopiec”).
Hypatia, dla swoich uczniów, wywodzących się z Aleksandrii, Egiptu, Syrii, Cylicji i Konstantynopola – tak chrześcijan, jak i pogan – była autorytetem i przewodnikiem duchowym nawet wówczas, gdy oni sami zajmowali już wysokie stanowiska państwowe i pełnili ważne funkcje kościelne. Rozwaga, tolerancja, umiar, prawość i miłość do ojczystego miasta budziły powszechny szacunek i zjednywały charyzmatycznej uczonej wielu przyjaciół. Był wśród nich cesarski prefekt Orestes, który pozostawał w konflikcie z patriarchą Cyrylem z Aleksandrii. Cyryl, zazdrosny o wpływy Hypatii, zainspirował na nią nagonkę – jego zwolennicy zaczęli szerzyć pogłoski, że Hypatia oddaje się czarnej magii. Doprowadziło to do brutalnego mordu. Rozszalały tłum, pod wodzą stronników patriarchy, wywlekł kobietę z powozu przed kościołem Caseareum, wyłupił jej oczy i rozczłonkował ciało odłamkami glinianych skorup.
Śmierć Hypatii zwykło się interpretować jako zwycięstwo fanatyzmu religijnego nad tolerancją oraz triumf barbarzyństwa i wrogości wobec postępu nad intelektem i wykształceniem. Przez lata chciano ją więc widzieć jako ostatnią pogankę, świętą męczennicę za sprawę wolności przekonań – na symbol nadawała się tym bardziej, iż żyła w celibacie. Dziś jednak postrzega się ją raczej jako ofiarę walki o władzę. Niemniej pozostaje Hypatia postacią absolutnie wyjątkową: pierwszą kobietą, która stała się niekwestionowanym autorytetem i mentorką dla elity intelektualnej swych czasów – czasów, w których kobiety nie miały niemal żadnych możliwości, by osiągnąć sławę i uznanie.
Hypatię w „Agorze” gra Rachel Weisz, absolwentka Cambridge, z wykształcenia filolog angielski, laureatka Oscara za rolę w „Wiernym ogrodniku”. Superprodukcja Amenábara, która kosztowała 50 mln euro, to dzieło reżysera, który już dziś, mimo stosunkowo młodego wieku (rocznik 1972), jest ikoną ambitnego kina dzięki sukcesom takich filmów, jak „Otwórz oczy” z Penélope Cruz (Tom Cruise wyprodukował jego remake – „Vanilla Sky”), „Inni” z Nicole Kidman czy „W stronę morza” z Javierem Bardemem. – Ten film wziął się z mojej miłości do astronomii – mówił o „Agorze” w wywiadzie dla hiszpańskiego dziennika „El Pais”. – Ale w końcu zrodziła się z tego opowieść o męczennicy zamordowanej przez fanatyków. Bardzo mi zależało na tym, aby nie interpretowano tego filmu jako antychrześcijańskiego. To film przeciw tym wszystkim, którzy – kiedyś lub dziś – używają przemocy, broniąc swych racji. W filmach Amenábara grają hollywoodzcy aktorzy, ale on sam, pytany o to, czy nie porwie go Hollywood, odpowiada: – Nie. Cała rzecz w tym, by nie mieć agenta w Stanach Zjednoczonych.
Film na ekranach kin od 12 marca 2010 roku