Bardo to miejscowość położona w województwie dolnośląskim w powiecie ząbkowickim. Bardo to przepiękne barokowe Sanktuarium Maryjne, niezwykłe zabytki związane z rozwojem ruchu pątniczego i cystersami, a także raj dla osób, które uprawiają turystykę aktywną. Nazywane jest „miastem cudów".
Cystersi w Bardzie
Kasztelania Bardo została kupiona ok. 1290 r. przez ojców cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego, którzy już od 1247 r. byli właścicielami tutejszego kościoła-kaplicy. W ten sposób w Bardzie utworzono cysterską prepozyturę. Właśnie na XIII wiek datuje się początek kultu maryjnego w Bardzie, który rozchodził się nie tylko na najbliższą okolicę, ale także za granice kraju.
W 1299 r. Bardo (Warta) stało się oddzielną parafią prowadzoną przez cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego. Około roku 1315 w miejscu kaplicy zamkowej, która znajdowała się na terenie grodu kasztelańskiego, cystersi wybudowali kościół z kamienia, tzw. „czeski". Rosnąca jednak ciągle liczba wiernych i pątników, a także waśnie narodowe między Niemcami i Czechami doprowadziły w latach 1408-1411 do budowy drugiej, większej świątyni tzw. „niemieckiej". Oba kościoły oddalone od siebie zaledwie o 1,5 m. wzniesiono w stylu gotyckim. Niedługo jednak posłużyły mieszkańcom, gdyż w 1425 r. w wyniku napaści husyckiej zostały spalone. Kolejnym ciosem dla Barda był czas walki o tron czeski pomiędzy Jerzym z Podiebradu a Maciejem Korwinem, tj. lata 1467-1471. Doprowadziły one do znacznego zniszczenia miasta i zaniku pielgrzymowania.
Obecny kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wzniesiono w latach 1686-1704 w miejscu, gdzie stały kościoły „czeski" i „niemiecki". Świątynia uważana jest za jedną z najpiękniejszych budowli barokowych na Dolnym Śląsku. W jednonawowym kościele z kaplicami bocznymi i absydialnie zamkniętym prezbiterium, może pomieścić się około 5 tysięcy ludzi.
Madonna Tronująca
Pielgrzymi chętnie wpatrują się w oblicze Cudownej Figurki Matki Bożej Bardzkiej - najstarszej drewnianej, romańskiej rzeźby na Dolnym Śląsku. Wykonana jest z drewna lipowego, ma wysokość 43,3 cm. Ze względu na charakterystyczny pełen dobroci uśmiech Maryi zwana jest też „Madonną uśmiechniętą".
Reprezentuje niezwykle rozpowszechniony w XI i XII w. typ "Madonny Tronującej". Historycy nie są zgodni co do tego, czyim jest dziełem i kiedy powstała. Prawdopodobnie pojawiła się w Bardzie w około 1110 r. i umieszczona była w kaplicy zamkowej. Według legendy, Maryja objawiła się w tej kaplicy pobożnemu młodzieńcowi, któremu przekazała swój wizerunek wraz z życzeniem, by w tym miejscu czczono ją w szczególny sposób.
Podczas pożaru kościoła w 1525 roku według relacji z klasztornej kroniki dwóch zakonników pobiegło wówczas ratować cudowną figurkę Matki Boskiej. Kiedy jeden z nich, trzymając ją podążał do wyjścia spadł na niego płonący strop. Następnego dnia mnisi znaleźli nietkniętą ogniem figurkę w ręce spalonego zakonnika. Wydarzenie to przyczyniło się do ponownego rozkwitu ruchu pielgrzymkowego osłabionego uprzednio przez rozwijającą się na Śląsku reformację. Cudowna figurka Matki Bożej przez kilkadziesiąt lat przechowywana była, ze względu na zagrożenie niesione przez ruchy reformacyjne. W momentach kryzysowych zdarzało się później, że była przenoszona w inne miejsca.
Wewnątrz kościoła
Na uwagę zasługuje bogato rzeźbiona barokowa ambona z 1698 r. oraz piękne barokowe organy F. Eberharda z 1759 r. Ołtarz główny pochodzi z 1715 roku i jest dziełem Mikołaja Richtera. Umieszczony został tu obraz autorstwa mistrza śląskiego baroku – Michała Willmanna, zwanego „śląskim Rembrandtem", przedstawiający scenę Nawiedzenia św. Elżbiety przez Najświętszą Maryję Pannę. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się cudowna figura Matki Bożej Bardzkiej i rzeźbiona grupa Trójcy Świętej.
Jednym z najstarszych elementów bardzkiej świątyni jest ambona, pochodząca z 1698 roku. Kazalnica ma kształt czworoboczny. Podtrzymywana jest przez dwa anioły, na korpusie widnieje postać Chrystusa pośród Ewangelistów, natomiast baldachim wieńczy figura Boga Ojca wśród obłoków w towarzystwie czterech Ojców Kościoła i aniołów. Całość uzupełnia bogaty ornament w formie liści akantu.
Z 1825 roku pochodzi chrzcielnica, która ma wysokość 2,5 metra. Wykonana jest z marmuru (podstawa wraz z czaszą) i drewna (pokrywa). Na pokrywie przedstawiono scenę chrztu Chrystusa, a w zwieńczeniu umieszczono wyobrażenie Boga Ojca pośród obłoków.
Na szczególną uwagę w bardzkim kościele zasługują organy, są one bowiem jednym z najokazalszych późnobarokowych instrumentów na Dolnym Śląsku. Wykonane zostały przez F. Eberharda w 1759 roku. Autorem rokokowego prospektu, w którym wyróżnia się scena Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, jest znakomity snycerz H. Hartman. Obecnie (po renowacji z 1875 roku) w organach jest 990 piszczałęk drewnianych i 1998 metalowych.
Inne obiekty pocysterskie
Przy kościele wznosi się barokowy klasztor zbudowany przez cystersów w latach 1712-1716. Mury zbliżone są w rzucie do kształtu litery T. Nad portalem wejściowym po przejęciu klasztoru przez redemptorystów umieszczono herb ich zgromadzenia. W klasztorze ma swoją siedzibę Muzeum Sztuki Sakralnej, powstałe z inicjatywy obecnych kustoszy sanktuarium - ojców redemptorystów. Zgromadzony zbiór dzieł sztuki podzielono na cztery działy ekspozycji muzealnej: historia Barda, malarstwo, rzeźba oraz rzemiosło artystyczne. Na parterze klasztoru znajduje się także Kaplica Wotywna z bogatym wystrojem i wyposażeniem.
Na miejscowej Górze Bardzkiej, zwanej najczęściej Kalwarią w latach 1617-1619 cystersi wznieśli tzw. kaplicę górską Matki Bożej. Zlokalizowano ją w miejscu, w którym jak każe tradycja około 1400 roku ukazała się Matka Boża Płacząca. Kaplica otrzymała kształt ośmiobocznej rotundy zwieńczonej sygnaturką. Za budynkiem umieszczono odbicie stopy, które Najświętsza Panna miała zostawić podczas objawienia. Na szczyt Kalwarii prowadzą trzy drogi: Droga Krzyżowa, stroma ścieżka wzdłuż urwiska i dróżka od strony wsi Janowiec. Szczególnie warto zwrócić uwagę na Drogę Krzyżową wybudowaną w latach 1833-1839, w której pomiędzy stacjami umieszczono barokowe kaplice ze scenami m.in. Zwiastowania czy Ucieczki do Egiptu. Natomiast w połowie Drogi wytryskuje Źródło Marii, które posiadać ma właściwości lecznicze. Północne zbocze Kalwarii, od strony Barda, nosi nazwę Obrywu Skalnego. Utworzony został on w wyniku podmycia przez Nysę i w następstwie tego obsunięcie się potężnych mas ziemi w roku 1598.
W Bardzie warto ponadto zobaczyć: zespół 14 kaplic różańcowych, prezentujących różne style architektoniczne, wzniesionych z inicjatywy redemptorystów w latach 1903-1939 (czternastą dodano w roku 1990) na Górze Różańcowej, zlokalizowanej na północny-wschód od centrum miasta; relikty grodu i zamku kasztelańskiego funkcjonującego od X do XIII wieku; utrzymany w stylu gotyckim kamienny most na Nysie Kłodzkiej.
{jumi[*6]}
