W 2009 r. magazyn internetowy „OFF_” (www.off-press.org) ogłosił konkurs literacki „Lit’Comp’09”. Wyłoniono wtedy 10 najlepszych prac – zarówno poetyckich, jak i prozatorskich, które składają się na antologię trafiającą w ręce zaskoczonego czytelnika. Książka zawiera utwory z różnych części świata – przede wszystkim z Polski, ale i ze Stanów Zjednoczonych, Pakistanu, czy Wielkiej Brytanii. Być może jest to jeden z powodów, dla których zamieszczone w niej utwory są tak różnorodne, a całość – świeża i pełna niespodzianek. Poszczególne opowiadania i wiersze opublikowane zostały po polsku i po angielsku. Marzeniem twórców magazynu „OFF_” jest poszerzenie wiedzy o Polsce i jej literackich talentach wśród anglojęzycznych czytelników. Czy ten zamiar się powiedzie? Nie sposób tego ocenić, możemy jednak orzec, jakie wrażenie wywołuje „Anthologia…” u polskiego odbiorcy.
Historia doglądającego koni starego pijaka, Eizasa i jego siostrzenicy; opowiadanie o człowieku, który nagle poczuł, że jest morsem czy tajemnicze zapiski człowieka, którego praca polega na tym, że jeździ tramwajami. Czy te wszystkie utwory mają coś wspólnego? Wydaje się, że to, co przewija się przez większość tekstów zawartych w antologii, to temat powikłanych ludzkich emocji i poszukiwania swojej tożsamości. Czasem ta próba odnalezienia i zrozumienia siebie jest traktowana z przymrużeniem oka, jak choćby w opowiadaniu „Człowiek - Mors” Marty Górskiej, czy w prozie Farhana Jamalvy’ego, gdzie narrator rozprawia się z koszmarami z dzieciństwa. Niektórzy autorzy szukają sposobu na zrozumienie świata w zmianie formy – tak się dzieje w utworze Marii Jastrzębskiej, w którym czytelnik poddaje się powolnemu rytmowi powtarzających się zdań. To, co rzuca się w oczy w przypadku wielu tekstów z „Anthologii: OFF_Prequel Manifesto”, to dyskretne i ciche snucie opowieści o wielkich emocjach i ważnych życiowych wydarzeniach. W takich utworach, jak „T jak T” czy „Talerze do zupy” o poważnych zmianach mówi się przyciszonym głosem – co sprawia, że wyłaniające się zza słów uczucia widzimy lepiej i odczuwamy mocniej. Zaskakują nas one tym bardziej, im bardziej ascetyczny ton przybiera narrator. Tytuł antologii nieprzypadkowo jest powiązany z fragmentem tytułu jednego z opowiadań - „Where the wild roses grow- Prequel Manifesto” Piotra Makowskiego. Utwór ten wybija się na tle innych tekstów. Zagadkowa praca głównego bohatera z każdą stroną wydaje się trudniejsza do rozszyfrowania. I choć całość brzmi absurdalnie, czytelnik budzi się z tego snu przekonany o jego autentyczności. Z pewną dozą ostrożności prozę Makowskiego można porównać do niektórych opowiadań Cortazára, w których nie dziwi nas mucha latająca do góry brzuchem ani człowiek z każdym dniem coraz głębiej zanurzający się w ziemi.
Do „Anthologii…” dołączono film o siedmiodniowej podróży po Polsce twórców magazynu „OFF_”. „Through The Grey Zone” to reportaż dokumentujący spojrzenie zagranicznych redaktorów „OFF_a” na współczesną Polskę. Dzięki płycie DVD mamy możliwość podglądnięcia kulis całego przedsięwzięcia – możemy obserwować wieczory literackie, towarzyszące wydaniu antologii, komentarze autorów opublikowanych tekstów i przygody redaktorów internetowego magazynu na polskich drogach.
Zbiór konkursowych tekstów jest interesujący i zaskakujący nie tylko ze względu na zebranie utworów o odmiennych formach, z różnych krajów. Zadziwia świeżością pomysłów i umiejętnym opowiadaniem o emocjach, o sprawach uniwersalnych i ważnych, o których najlepiej mówić półgłosem albo i szeptem. Szkoda tylko, że całość nie została poddana równie umiejętnej korekcie. Różnego rodzaju błędy rażą, a całość prosi się o dopracowanie pod względem edytorskim. Mimo tych usterek warto się pochylić nad „OFF_owym” wydawnictwem i odkryć jego dyskretny urok.
„Anthologia: OFF_Prequel Manifesto”, OFF_Press, Londyn 2010, s. 146.
{jumi [*7]}
