Jedną z ostatnich rzeczy, których można się spodziewać na pustyni, jest niski dźwięk wiolonczeli. A jednak właśnie to czeka szczęśliwego podróżnika, który w wietrzny dzień znajdzie się przy odpowiedniej diunie. Kiedy wiatr powieje – piasek śpiewa, czasami wieloma głosami naraz.
Choć fenomen jest znany od dawna, do niedawna nie potrafiliśmy powiedzieć, skąd wydobywa się głębokie brzmienie. Przez jakiś czas podejrzewano, że zsuwanie się piasku po zboczu diuny powoduje rezonans jego niższych warstw. Jednak trzy lata temu francuscy badacze z Uniwersytetu Diderota w Paryżu odtworzyli proces w laboratorium. Udało im się przy tym wydobyć dźwięk zsuwając po pochylni tylko cienką warstwę piasku. Teraz postanowili zbadać, dlaczego wydmy różnią się brzmieniami lub „śpiewają” wieloma głosami.
W celu zbadania tego tajemniczego zjawiska Simon Dagois-Bohy wraz z kolegami zebrali próbki piasku z co bardziej muzykalnych diun i porównali ich brzmienia. Szybko okazało się, że piaszczysta przedstawicielka Maroka śpiewa stale jednym tonem, podczas gdy dźwięk piasku z Omanu wędruje przez całą oktawę i dalej; mimo lekkiego fałszu śpiewa jednak głośniej niż piasek z Sahary.
Wyjaśnieniem zagadki okazała się być wielkość ziarenek piasku. Te pochodzące z Omanu były bardziej zróżnicowane. Po odsianiu co większych i bardziej nieregularnych kryształków, piasek „uspokoił się” – zaczął śpiewać ciszej i równiej. Wielkość ziarenek wpływa na prędkość i równomierność ich opadania, a więc także na różnorodność i moc dźwięku wywołanego ich drżeniem.
Wciąż nie wiadomo jednak, w jaki sposób pchany wiatrem i siłą grawitacji piasek osiąga wystarczającą siłę i stałość, aby być słyszalny jako muzyka. Obserwacje Francuzów sugerują, że setki tysięcy ziarenek piasku synchronizują swoje nieznaczące drżenia, tworząc coś na kształt membrany w głośniku. – Jednak dlaczego miałyby się synchronizować? – zastanawia się kierujący badaniami Dagois-Bohy – Tego nie udało nam się jeszcze ustalić.
To odkrycie może mieć duże znaczenie dla naszego zrozumienia akustyki i fizyki małych cząsteczek. A każdy z nas może sam posłuchać, jak mówią diuny – jeśli nawet nie w Maroko lub Omanie, to w internecie.
{jumi [*7]}
