Galeria Jednego Obiektu: "Czaty" Maksymilian Gierymski ^Wyróżniony

Gierymski namalował „Czaty” między 1870 a 1872 r. Obraz ma wymiary 29,5 na 35 cm. Przedstawia dwóch powstańców styczniowych jadących konno w lesie. Brązowo-zielona kolorystyka wskazuje na jesień lub późne lato. Jeźdźcy ubezpieczają wojsko w czasie postoju lub prowadzą rozpoznanie terenu. Wśród drzew widać sterty bali po wycince, co może oznaczać, że gdzieś niedaleko znajduje się wieś, dwór albo tartak. Zwiadowcy są ubrani w sukmany i czerwone rogatywki: typowy strój powstańców. Strzelby trzymają w rękach, w gotowości. Konie mają podcięte ogony, prawdopodobnie przebywają dłuższy czas w lesie. Tradycyjnie bowiem koniom pociągowym, wykorzystywanym do prac w ostępach, np. przy wycince, skracano ogony, by nie zaczepiały nimi o ostre krzewy poszycia.

Autor obrazu, Maksymilian Gierymski, jest jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XIX w. Urodził się 9 października 1846 roku w Warszawie, zmarł zaś 16 września 1874 roku w Bad Reichenhall w Cesarstwie Niemieckim (zabór pruski). Pochodził z rodziny warszawskiej inteligencji i był starszym bratem równie uzdolnionego Aleksandra Gierymskiego. Pomimo praktycznego matematyczno-przyrodniczego wykształcenia (Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny w Nowej Aleksandrii) był człowiekiem wrażliwym artystycznie: nie tylko malował, ale był też uzdolniony muzycznie. W 1863 r. przerwał naukę i przyłączył się do powstania styczniowego. Udział w powstaniu odcisnął piętno na siedemnastoletnim Gierymskim i miał wpływ również na tematykę jego obrazów. Artysta zmarł przedwcześnie na gruźlicę, niedoceniony wśród rodaków, zwłaszcza konserwatywnego środowiska akademickiego. W Europie zyskał jednak duże uznanie jako przedstawiciel szkoły monachiskiej. Jego malarstwo inspirowało m.in. Stanisława Witkiewicza i Józefa Chełmońskiego.

Jeden z jego najsłynniejszych obrazów Maksymiliana Gierymskiego “Patrol powstańczy” znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Inne znane obrazy to „Adiutant sztabowy”, „Konna kawalkada w brzezince”, „Krajobraz o wschodzie słońca” (Muzeum Narodowe w Warszawie), „Jabłoń nad potokiem” (Muzeum Narodowe w Krakowie) czy „Patrol dragonów w czasie postoju” (Museum Biberach, Niemcy). Dzieła Gierymskiego znajdują się w muzeach i galeriach europejskich, a także w zbiorach prywatnych.

„Czaty”, Maksymilian Gierymski. Olej na płótnie, 1870-72, wymiary: 29,5 x 35 cm
Wystawa trwa w dniach 19 lutego – 19 marca 2017 r.

Muzeum Niepodległości, al. Solidarności 62

Więcej na: http://muzeum-niepodleglosci.pl/.