Z drugiej strony, polski rynek kolejowy charakteryzuje się dużym potencjałem i wysokim stopniem liberalizacji, szczególnie w zakresie przewozów towarowych. Polska sieć kolejowa należy do największych w Unii Europejskiej – zajmuje trzecie miejsce pod względem długości linii, a kolejowe przewozy towarowe, biorąc pod uwagę pracę przewozową, plasują się na drugim miejscu, za Niemcami. W Polsce działa kilkudziesięciu aktywnych operatorów przewozów kolejowych, a rynek, pomijając dominującą pozycję spółek Grupy PKP, jest otwarty i niedyskryminacyjny.
Wg autorów raportu wartości są wykorzystywane w niewystarczającym stopniu. Na przeszkodzie w procesie wyrównywania poziomu polskiego kolejnictwa ze znacznie bardziej nowoczesnymi i efektywniejszymi kolejami państw zachodniej Europy leżą istniejące od lat bądź nowo powstające problemy. Diagnozą, analizą i wskazaniem rekomendacji dla eliminacji tych problemów zajmuje się „Biała księga 2013”.
W podsystemach systemu kolejowego i wyodrębnionych sektorach działalności kolei publikacja niniejsza zwraca m.in. uwagę na:
- zły stan techniczny wielu linii kolejowych, zapóźnienia w remontach i modernizacjach, mało efektywną politykę inwestycyjną oraz model organizacji i finansowania niegwarantujący rozwoju;
- w zakresie dostępu do infrastruktury kolejowej – zbyt wysokie opłaty, mało elastyczne reguły
- dostępu i system stawek opłat za dostęp do infrastruktury wymagający nowej konstrukcji;
- w zakresie przewozów pasażerskich – brak rozwiązania sytuacji przewozów regionalnych oraz wspólnej polityki informacyjnej i biletowej operatorów przewozów, nikłe – poza Warszawą – zintegrowanie kolei aglomeracyjnej z innymi rodzajami transportu publicznego;
- w zakresie przewozów towarowych – konieczność wprowadzenia stymulacji dla przewozów
- kolejowych w konkurencji międzygałęziowej;
- w zakresie taboru – przestarzałe rozwiązania techniczne i potrzebę rozbudowy zasobów pojazdów specjalistycznych dla przewozów towarowych;
- w zakresie elektroenergetyki – problemy dostaw energii trakcyjnej poprzez urządzenia przetwarzające prąd elektryczny ulokowane poza zasobami zarządcy infrastruktury oraz organizację prac utrzymaniowych sieci trakcyjnej;
- w zakresie informatyki – brak integracji i koordynacji rozwiązań IT, brak zaawansowanych systemów obsługi pasażera;
- w zakresie nieruchomości – kłopoty z zagospodarowaniem zbędnego mienia oraz wprowadzeniem efektywnego modelu funkcjonowania dworców.
W podsumowaniu raportu zawarte są rekomendacje, wśród których oprócz potrzeby eliminacji problemów i zagrożeń opisanych w analizie zwraca się uwagę m.in. na: wprowadzenie rzeczywistych priorytetów dla kolejnictwa w ramach zintegrowanego rozwoju
transportu; uporządkowanie struktury podmiotów związanych z transportem kolejowym, w tym w szczególności zarządcy infrastruktury kolejowej; zbadanie przeszkód formalnych i ekonomicznych dla wprowadzenia zintegrowanego biletu oraz jednolitego systemu informacji dla pasażerów; zwiększanie zaangażowania budżetu państwa w bezpośrednie finansowanie kolei poprzez wprowadzenie wieloletnich kontraktów na utrzymanie infrastruktury kolejowej;
racjonalizację i stabilizację systemu opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej;
„Biała Księga 2013” otrzymała podtytuł „Kolej na działania”, aby podkreślić fakt, iż przez kilka ostatnich lat w wielu opracowaniach branżowych dokonano głębokiej analizy istniejących problemów i wydaje się, że zostały one dosyć dokładnie zdiagnozowane. Obecnie do instytucji, podmiotów gospodarczych i osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie kolejnictwa należy zastosowanie takich narzędzi, środków oraz procedur, aby opisane problemy eliminować.
{jumi [*9]}