Z ogłoszeń opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE wynika, że 97,52 proc. (w roku 2011 – 97,49 proc.) zamówień na polskim rynku udzielono przedsiębiorstwom krajowym, a 53 kontrakty (w 2011 – 50) na realizację zamówień publicznych za granicą przypadło polskim wykonawcom. W ub.r. tzw. progi unijne dla zamówień publicznych wynosiły od 130 do 400 tys. euro (dla dostaw i usług) oraz 5 mln euro dla robót budowlanych.
W przypadku zamówień na roboty budowlane o wartości powyżej progów unijnych średni czas trwania postępowania wyniósł 121 dni (w 2011 – 114 dni). Ponadto w 76 proc. wszczętych postępowań o wartościach powyżej progów UE i 92 proc. postępowań o wartościach poniżej progów UE cena była jedynym kryterium wyboru oferty.
Od chwili przystąpienia Polski do UE wartość udzielonych zamówień publicznych rosła z roku na rok do 2010 r. Jeszcze w 2007 r. wyniosła 103,1 mld zł, podczas gdy trzy lata później - 167 mld zł. Od tamtej pory spada. W 2011 r. wyniosła 144,1 mld zł, zaś w ub.r. – 132,7 mld zł.
W 2012 r. Urząd Zamówień Publicznych przeprowadził badania dotyczące skali rozwiązywania umów na roboty budowlane. Zgromadzone dane wskazują, że 3,28 proc. zamawiających podjęło w ub.r. decyzję o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o roboty budowlane. Jako przyczynę najczęściej wskazywano wstrzymanie realizacji umowy przez wykonawcę. Argumentacja przywoływana przez zamawiających w odniesieniu do wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o roboty budowlane prowadzi do wniosku, iż warunki realizacji zamówienia publicznego oraz ceny przedstawiane przez wykonawców w ofertach nie zawsze były adekwatne do możliwości wykonawcy. A także opierały się o zaniżone kalkulacje. Skutki tego typu działań okazały się niekorzystne z perspektywy przedsiębiorców (upadłości, likwidacje, które dotknęły wykonawców i podwykonawców), jak również zamawiających w postaci przedłużających się terminów realizacji zamówienia lub braku możliwości jego zakończenia. Zdaniem UZP zapobieganiu analogicznym sytuacjom w przyszłości powinno służyć ustalanie przez zamawiających oprócz kryterium ceny również kryteriów pozacenowych pozwalających na wybór oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, nie tylko oferty najtańszej. Ponadto niezbędna wydaje się lepsza weryfikacja zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
Badanie wykazało również, że zamawiający spotkali się z informacjami o nieprawidłowościach dotyczących przekazywania płatności wynagrodzenia wykonawców na rzecz podwykonawców robót budowlanych. W sumie zamawiający poinformowali o 532 takich przypadkach. 501 zamawiających (6,4 proc.) zaznaczyło, że w celu zapobieżenia tego typu sytuacjom, przewidzieli w prowadzonych przez siebie postępowaniach na roboty budowlane płatności bezpośrednie na rzecz podwykonawców.
Uwzględnianie przez zamawiających możliwości wypłaty wynagrodzeń na rzecz podwykonawców świadczy o posiadaniu przez nich wiedzy na temat przypadków nieregulowania lub nieterminowego regulowania przez wykonawców należności za świadczenia wykonane przez podmioty z nimi współpracujące przy realizacji zamówień publicznych. Sytuacja taka skutkująca zatorami płatniczymi i niejednokrotnie upadłością lub likwidacją firm (w szczególności z sektora MSP) stanowi czynnik zniechęcający przedsiębiorców do ubiegania się o zamówienia publiczne, co może prowadzić do zmniejszenia konkurencyjności na rynku zamówień publicznych, a w konsekwencji wzrostu cen i obniżenia jakości realizowanych zamówień. Wskazany powyżej niewielki odsetek zamawiających, którzy przewidzieli w prowadzonych przez siebie postępowaniach na roboty budowlane płatności bezpośrednie na rzecz podwykonawców, dowodzi, iż należy zwrócić szczególną uwagę na kwestie z tym związane w przepisach Prawa zamówień publicznych. W interesie publicznym leży przyznanie instytucjom publicznym efektywnych instrumentów nadzoru, które pozwolą wspierać ochronę podstawowych praw wszystkich podmiotów zaangażowanych w proces realizacji zamówienia publicznego, w tym także podwykonawców.
{jumi [*9]}
