czwartek, luty 13, 2025
Follow Us
czwartek, 02 luty 2012 09:23

„I nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę" Wyróżniony

Napisane przez
Oceń ten artykuł
(0 głosów)
„I nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę" fot. wikipedia

Tak brzmi jeden z wersów wiersza Wisławy Szymborskiej, polskiej noblistki, która wczoraj (1 lutego) odeszła do wieczności w wieku 89 lat. Kim była "staroświecka jak przecinek" poetka"?

 Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 roku w Bninie (według metryki) lub w Kórniku (według przekazów rodzinnych). Z Wielkopolski rodzina Szymborskich przeniosła się do Krakowa, gdzie Wisława chodziła do szkoły powszechnej, a także do Gimnazjum Sióstr Urszulanek. W czasie okupacji, w 1941 roku zdała maturę na tajnych kompletach. Po wojnie rozpoczęła studia polonistyczne, a rok później socjologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale rzuciła je ze wzgędu na trudną sytuację materialną i konieczność pracy zarobkowej.

Od 1953 r. do 1968 r. Szymborska była kierownikiem działu poezji w krakowskim "Życiu Literackim". Prowadziła też na zmianę z Włodzimierzem Maciągiem rubrykę "Poczta Literacka", z której wybór dokonany przez Teresę Walas ukazał się w roku 2000 (WL, Kraków). Także w "Życiu Literackim" Szymborska zaczęła publikować cykl felietonów "Lektury nadobowiązkowe", który ogłaszała tam od roku 1967 do 1981, potem ukazywały się one w "Piśmie", "Odrze" a od 1993 w "Gazecie Wyborczej".

 

 

Jako poetka Szymborska zadebiutowała w marcu roku 1945 wierszem "Szukam słowa", opublikowanym w dodatku pt. "Walka" (nr 3) do "Dziennika Polskiego". Pierwszy opublikowany tomik to "Dlatego żyjemy" (1952). Wydane w czasach apogeum stalinizmu wiersze noszą piętno swej epoki, podobnie jak te pochodzące z kolejnego tomiku pt. "Pytania zadawane sobie" (1954). Niektórzy do dziś wypominają jej socrealistyczne akcenty w wierszach takich jak „Stalin".

W pewnym sensie dopiero popaździernikowy, wydany w roku 1957 roku tom "Wołanie do Yeti" stał się właściwym debiutem poetki, w którym widoczne są już charakterystyczne cechy jej poetyki - aforystyczność i stosowanie paradoksu jako podstawowej figury retorycznej. Kolejne tomy jej wierszy to: "Sól" (1962), "Sto pociech" (1967), "Wszelki wypadek" (1972), "Wielka liczba" (1976), "Ludzie na moście" (1986), "Koniec i początek" (1993), "Chwila" (2002), "Dwukropek" (2005) i "Tutaj" (2008).

Jej utwory cieszą się popularnością na całym świecie, zostały przetłumaczone na kilkadziesiąt języków. Twórczość Szymborskiej cechuje precyzja i oszczędność słowa, język potoczny, posługiwanie się ironią i paradoksem, a także treści filozoficzne. Poetka często ukazuje świat z perspektywy codziennych zdarzeń i zwykłych, nawet błahych rzeczy. Pisała też limeryki i jest uważana za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak: lepieje, moskaliki, odwódki i altruiki.

 

Szymborska opublikowała zaledwie około 350 wierszy. "Wynika z tego, że pisze ona (z przeznaczeniem do publikacji) około 4-5 utworów rocznie. Mówi to, co najważniejsze i konieczne" - pisał o poetce Stanisław Balbus. Ona sama zaś zapytana kiedyś, dlaczego tak mało publikuje wierszy, odpowiedziała: "Mam w domu kosz".

Ci, którzy poznali ją osobiście podziwiali ją za skromność, ciepło, dobroć, autoironię, humor i niezwykłą inteligencję. Kiedy w 1996 roku odbierała Nagrodę Nobla ("za poezję, która z ironiczną precyzją odsłania prawa biologii i działania historii we fragmentach ludzkiej rzeczywistości") mówiła w przemówieniu: „Podobno najtrudniejsze jest pierwsze zdanie. A więc mam już je za sobą".

 

{jumi[*7]}

a