Inicjatywa wypłynęła od Stowarzyszenia im. płk Ryszarda Kuklińskiego. W trakcie uroczystości odczytano listy między innymi prezydenta Andrzeja Dudy i byłego wicedyrektora CIA Davida Fordena.
Człowiek, który widząc nadciągające widmo zagłady swojej ojczyzny, a może i całego globu, dokonał trudnego wyboru, by w pojedynkę stawić czoła imperium zła. Był to wybór dramatyczny, który kosztował go bardzo wiele. Nie byłoby dzisiaj wolnej Polski, gdyby nie ruch Solidarności i wytrwała walka milionów Polaków, ale nie byłoby jej też, gdyby nie gen. Kukliński, gdyby nie Jan Nowak-Jeziorański, gdyby nie wielki Polak papież Jan Paweł II. Jesteśmy im winni wdzięczność, ale powinniśmy też uczyć się od nich tego, jak można kochać swoją ojczyznę, jak wiele można dla niej zrobić i jak wiele można dla niej poświęcić. - napisał prezydent w liście odczytanym przez jego doradcę prof. Andrzeja Waśkę.
To nie my go zwerbowaliśmy, to on zwerbował nas. (…) Nie chodziło mu o chwałę, nie interesował się swoją sytuacją osobistą, chodziło mu jedynie o nowe horyzonty dla Polski. Dzięki doskonałemu zrozumieniu sposobu działania Układu Warszawskiego, jakie umożliwił nam Kukliński, Zachód był w stanie uniknąć eskalacji napięcia do stanu wojny ze Związkiem Radzieckim. Bez wnikliwej perspektywy Kuklińskiego historia mogła przybrać inny bieg i nie bylibyśmy teraz w wolnej, dynamicznie rozwijającej się Polsce. - podkreślił z kolei Forden.
Pomnik ma formę stalowego łuku sięgającego w najwyższym punkcie 9,2 metra od poziomu placu. Łuk wznosi się nad pochylonymi betonowymi płytami, symbolizującymi obalenie muru berlińskiego. Na płytach umieszczono między innymi życiorys Ryszarda Kuklińskiego, informacje wyborze Karola Wojtyły na papieża oraz o powstaniu Solidarności.
Ryszard Kukliński - pułkownik ludowego Wojska Polskiego, pośmiertnie awansowany do stopnia generała brygady, zastępca szefa Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, od 1970 agent wywiadu amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA), na krótko przed wprowadzeniem stanu wojennego (1981) ewakuowany przez CIA do Berlina Zachodniego.
