Czechy: Hostinné – ratusza strzegą olbrzymy ^Wyróżniony

Stara legenda głosi, że dawno, dawno temu w okolicznych lasach żyły Obry – Olbrzymy. Jeden z nich był piekarzem, a drugi rzeźnikiem. Gdy poczuli głód, przychodzili do miasta kraść jedzenie i łupić dobytek mieszczan. Nawet mury obronne nie stanowiły dla nich przeszkody. Miarka się jednak przebrała, mieszczanie porozumieli się i pewnego dnia umocnienia wymazali smołą. Wielkoludy próbując dostać się do miasta przykleiły się do niej, zostały schwytane i umieszczone w narożnikach wieży ratusza. I od tamtej pory ich kamienne figury w strojach rzymskich żołnierzy strzegą go oraz miasta.

Zaledwie cztery tysiące czterystu mieszkanców

Niewielkiego, gdyż ma zaledwie 4,4, tys. mieszkańców, ale uroczego, z bogatą przeszłością i kilkoma cennymi zabytkami oraz zbiorami muzealnymi. Hostinné leży na czeskim Pogórzu Karkonoskim w kraju (województwie) královéhradeckim, u ujścia potoku Czysta (Čistá) do Łaby. Według źródeł osada istniała w tym miejscu już w bardzo dawnych czasach. Książę Sobĕslav I zbudował na pobliskim wzgórzu zamek, który nazwał Hostin Hradec. Zmarł w nim w roku 1140. Miasteczko u jego podnóża założono w ramach kolonizacji prowadzonej przez króla Przemysła Ottokara II (Přemysl Ottakar, 1233-1278).

Po raz pierwszy wymienione zostało w dokumencie pisanym w roku 1270, jako Arnau – Orli hnizdo (Orle Gniazdo). Król Jan I Luksemburski (1296-1346) oddał w roku 1316 miasto z zamkiem i należącymi do nich dobrami w zastaw szlachcicowi Půtowi z Turgova. Zaś późniejszy cesarz Karol IV podarował Hostinné – Arnau magdeburskiemu margrabiemu Purkartowi, który był jego mistrzem dworu oraz bliskim doradcą. Po jego śmierci dobra te przechodziły wielokrotnie z rak do rąk. Od roku 1418 władał nimi Jan Krušina z Lichtenburka.

Niszczący pożar w Hostinnem

To za jego czasów Hostinné bezskutecznie usiłował zdobyć w 1424 r. wódz husytów Jan Żiżka z Trocnova. Jedną z najważniejszych dat w dziejach miasta był rok 1610, kiedy to wielki pożar zniszczył zamek, kościół, szkołę, ratusz, browar i mnóstwo domów mieszczańskich. Ówczesny właściciel tych dóbr, Jan Kryštof z Valdštejna (Wallenstein) szybko jednak je odbudował w stylu renesansowym, zlecając tę pracę włoskiemu budowniczemu Carlo Valmadiemu. W czasach tzw. „konfiskat pobiałogorskich”, tj. po tragicznej dla czeskiej szlachty bitwy pod Białą Górą na obrzeżach Pragi w roku 1620, dobra te trafiły w ręce cesarskiego wodza Albrechta von Wallensteina.

Zaś po jego zabójstwie (1634) dostały się pułkownikowi Vilemowi Lamboy’owi. To on sprowadził tu jezuitów i rozpoczął budowę dla nich klasztoru oraz rezydencji. Jednak ze „względów ekonomicznych”, jak enigmatycznie stwierdzono w źródłach, mnisi opuścili ją w roku 1659. Pomimo tego budowę klasztoru kontynuowano, zakończono ją w roku 1677 i gmach przejęło miasto. Powstała w nim szkoła. W pierwszej połowie XVII wieku tutejszy zamek, którego ówczesny widok można obejrzeć na jednej z tablic informacyjnych w mieście, był solidną dwupiętrową budowlą z wewnętrznym dziedzińcem oraz dwiema bramami.

Hostinné rynek i kościół św. Trójcy

Przeniesienie w połowie tego wieku siedziby właścicieli do tzw. Nowych Zamków koło Hostinnego, zapoczątkowało jego powolny upadek. W 1810 r. urządzono w nim przędzalnię lnu, a w 1835 r. papiernię, która czynna była aż do roku 1985. Z dawnej przeszłości zachowało się w Hostinnem, którego stare centrum stanowi obecnie miejski rezerwat historyczny, kilka cennych budowli i ich zespołów. Przede wszystkim rynek ze wspomnianym renesansowym ratuszem z 1525 r. oraz otaczającymi go kamieniczkami z podcieniami.

W rynku stoi także od roku 1678, obecnie remontowana, barokowa kolumna morowa. Postawiono ją dla ochrony miasta przed zarazą. Również dziełem Carlo Valmadiego jest kościół p.w. Najświętszej Trójcy. Jest on jednym z najstarszych i najcenniejszych obiektów sakralnych na czeskim Przedgórzu Karkonoszy. Pierwotnie wczesno gotycki zbudowany przed rokiem 1260, prawdopodobnie był ufortyfikowany, gdyż służył jako schronienie dla mieszkańców w przypadkach zagrożenia. Przebudowany później w stylu baroku. Prowadzi do niego piękna kamienna brama w murze, z figurami stojącymi na jej slupach oraz metalowym łączniku.

Droga krzyżowa i sztuka antyczna

Na wewnętrznych ścianach otaczającego kościół muru znajdują się oryginalne stacje Drogi Krzyżowej. Z umieszczonymi we wnękach, zamkniętych artystycznie kutymi kratami, oszklonymi obrazami przypominającymi trochę ludowe malarstwo naiwne. Przy murze tym stoją też stare, kamienne nagrobki, zaś na wewnętrznym dziedzińcu świątyni kilka rzeźb. Cenny zespół zabytkowy stanowi również wspomniany już wyżej dawny wczesnobarokowy klasztor z biblioteką z lat 1677-1684 i kościół franciszkanów p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP.

W latach 2011-2012 ich rewaloryzację przeprowadzono tak znakomicie, że została Budowlą Roku. Na drewnianych drzwiach do tego dwunawowego kościoła zachował się wyrzeźbiony napis „Anno 1687”. Wewnątrz mieści się obecnie Galeria Sztuki Antycznej (Galerie antického umĕni) z ekspozycją największej i najcenniejszej w Czechach kolekcji 19-wiecznych kopii (odlewów) rzeźb antycznych. Natomiast gmach dawnego franciszkańskiego konwentu w większości staniowi obecnie centrum kulturalno – społecznym regionu. Mieści się w nim muzeum, galeria sztuki oraz biblioteka. Ponadto pomieszczenia dla zajęć hobbystycznych oraz siedziby organizacji społecznych i niedochodowych.

Ogród Getsemani i Porciunkule

Część tego zespołu architektonicznego także w br. jest jeszcze remontowana. W dawnym ogrodzie klasztornym stoją dwie zabytkowe, kamienne figury świętych. Natomiast przy ul. Husyckiej (Husitska) jest tzw. Ogród Getsemani (Getsemanska zahráda), a w niej, pod gałęziami wiekowych drzew, stoi największa w mieście kaplica nazywana Oliwną (Olivetska kapele). Wybudował ją około roku 1740 tutejszy mieszczanin i kupiec handlujący płótnem, Jan Finger. Znajduje się w niej rzeźba wykuta w piaskowcu przez słynnego w tamtych czasach rzeźbiarza Ignaca Rohrbacha, przedstawiająca sceny z ostatniego dnia życia Jezusa przed ukrzyżowaniem.

Przez ekspertów kaplica ta uważana jest za wyjątkowo cenny skarb architektury, największy w Europie Środkowej. W Hostinnem organizowane są też ciekawe imprezy kulturalne i obchody. Jedną z nich jest Święto Porciunkule związane z życiem św. Franciszka z Asyżu oraz działalnoścą zakonu franciszkanów. Związane z nim pielgrzymki i jarmarki odbywały się zawsze 1 i 2 sierpnia. Po 1945 roku zostały zawieszone, później wznowione w 1965 r., ale w następnych latach już jako Letni Festiwal Ludowy. Od 1990 r. ponownie jako Porciunkule odbywają się w pierwszy weekend sierpnia. Więcej informacji na temat miasta i imprez w nim znaleźć można na: www.hostinne.info.

Zdjęcia autora. Autor uczestniczył w wyjeździe prasowym na zaproszenie warszawskiego oddziału Czech Tourismu.