Domniemany grób świętego Łazarza odkryto w 890 roku i nad nim wzniesiono na polecenie i przy pomocy, w zamian za część relikwii, cesarza bizantyjskiego Leona VI Filozofa ( 866 – 912 ) zwanego też Mądrym,{jumi [*4]} istniejący do dzisiaj kościół p.w. św. Łazarza –Agiou Lazarou. Dodam, że część relikwii tego świętego przeniesiona do Konstantynopola została tam zrabowana w 1204 roku i to podobno one przechowywane są obecnie w katedrze w Marsylii, we Francji.
Kościół Agiou Lazarou ( Agios Lazaros ) stoi w Larnace w odległości około 300 m od wybrzeża Morza Śródziemnego i nadmorskiego fortu z 1625 r. zwanego Zamkiem, obecnie Muzeum Archeologicznego. Świątynię znajdującą się u zbiegu trzech ulic, z dwu stron otacza plac, dzięki czemu jest doskonale wyeksponowana i świetnie się ją fotografuje. W architekturze tej budowli widać wpływy zarówno Wschodu jak i Zachodu. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że pod władzą osmańską przez dwa wieki – od końca XVI w. – świątynia służyła zarówno katolikom jak i wyznawcom greckiego prawosławia.
{gallery}4270{/gallery}
Potwierdzają to tablice w językach: łacińskim, greckim i francuskim umieszczone na ścianie w portyku pod arkadami zaczynającymi się koło wieży – dzwonnicy dobudowanej w roku 1857 i biegnącymi wzdłuż świątyni. Jest to budowla i miejsce wyjątkowe, jeden z najważniejszych obiektów sakralnych na Wyspie Afrodyty. Byłem w niej już kilka lat temu podczas pierwszego pobytu w Larnace i zrobiła ona na mnie ogromne wrażenie. Ponownie ostatnio, w kwietniu 2011 roku i wiem, że przy każdej następnej okazji będę do niej wracać.
Grób św. Łazarza znajduje się w krypcie bezpośrednio pod głównym ołtarzem, w której stoi również kilkanaście kamiennych sarkofagów, wśród których są także otwarte i puste. Schodzi się do niej po dosyć stromych schodach po prawej stronie ołtarza. Wnętrze świątyni oparte jest na 4 potężnych filarach, a ona cała nakryta dachem z trzema półkopułami. Zgodnie z kanonem kościołów wschodnich całą ścianę zajmuje – od podłogi do stropu – ogromny ikonostas rzeźbiony w drewnie i złocony, ze starymi ikonami. A także ikony w innych miejscach świątyni.
Są wśród nich m.in.: duża i piękna Matki Bożej w srebrnej koszulce oraz wspaniałej starej snycerskiej roboty oprawie o rozmiarach ołtarza, św. Jerzego zabijającego smoka przepięknie wyklepana z pozłacanej blachy miedzianej i inne na filarach podtrzymujących strop. Jest licząca ponad 3 wieki, bogato rzeźbiona w drewnie ambona, takież ołtarzyki pod ikony szczególnie cenionych świętych, w tym patrona oraz sprzęty cerkiewne. Wrażenie nie tylko na wiernych robią poczerniałe od starości i okopcone dymem świec wyższe części ścian, filarów i stropy. Oraz skąpo rozświetlający wnętrze wielki żyrandol.
Przy świątyni znajduje się niewielkie muzeum z cennymi eksponatami dawnej bizantyjskiej sztuki sakralnej. Kościół Agios Lazaros jest bardzo ważnym, ale nie jedynym zabytkiem Larnaki. Miasto znajduje się bowiem na miejscu najstarszej osady ludzkiej w tym miejscu, starożytnego Kitionu, założonego wg. legendy przez Kitima – wnuka Noego. Z wykopalisk wynika, że pierwsze miasto powstało tu w XIII w p.n.e. i rozbudowane zostało przez Mykeńczyków z Peloponezu. Wzmocnili oni istniejące już mury miejskie i wybudowali świątynię. Ich następcy – Fenicjanie, którzy przypłynęli z Tyru w IX w p.n.e., przekształcili je w sanktuarium bogini Asztarte.
Z czasów antycznych zachowały się w Larnace resztki Akropolu z odkrytymi w latach 60-tych XX w. starymi grobami oraz pozostałości fortyfikacji mykeńskich. I sporo ciekawych eksponatów we wspomnianym już Muzeum Archeologicznym oraz w Muzeum Fundacji Pieridesa, w którym obejrzeć można najbogatszą na Cyprze prywatną kolekcję tej rodziny założoną w roku 1839 i obejmująca około 2,5 tys. eksponatów od czasów neolitu po Średniowiecze. Miłośnicy przyrody znajdą wiele ciekawych obiektów w Muzeum Historii Naturalnej. Zaś amatorzy zabytków sakralnych powinni zobaczyć także podziemną kaplicę Agia Faneromeni w wykutej w skale pieczarze. Pierwotnie był to prawdopodobnie pogański grób z czasów fenickich słynący z magicznych właściwości. W VIII w. zbudowano nad nim kaplicę.
Przebywając na wypoczynku na pięknych plażach w okolicach Larnaki warto więc trochę czasów poświęcić na poznanie, przynajmniej najważniejszych i najcenniejszych, zabytków miasta o tak starym rodowodzie. A także innych ciekawych w nim oraz w najbliższych okolicach, obiektów i miejsc. M.in. Muzeum Średniowiecza w Forcie; Büyük Camię – Wielki Meczet, pierwotnie bizantyjski kościół św. Krzyża; turecki akwedukt z połowy XVIII w. w pobliżu miasta, czy porty: handlowy, pasażerski i jachtowy.{jumi [*6]}
