Spośród tych, którzy już tam byli, jedni wracają zachwyceni, inni narzekają na niski standard usług turystycznych oraz nadal obowiązujące, chociaż w znacznie mniejszym stopniu niż jeszcze kilka – kilkanaście lat temu, absurdy tego komunistycznego skansenu. Większość wyjeżdżających na tę wyspę, zwłaszcza w ramach wycieczek organizowanych przez biura podróży, ogranicza jej poznawanie do nadmorskich ośrodków wypoczynkowych oraz wycieczek do Hawany, ewentualnie jeszcze paru pobliskich miejscowości i miejsc. Czyli poznaje ją mniej niż skromnie.
Tymczasem jest to wyspa długa na około 1400 km, czyli mniej więcej tyle ile wynosi odległość z Warszawy do Paryża. A równocześnie dosyć wąska, przeważnie do 150 km, a więc o szerokości poprzecznej porównywalnej z trasą z naszej stolicy do Kielc. Przy czym kraj, którego kształt nazywany jest „wijącym się krokodylem”, zamieszkany przez 11.240 tys. ludzi, ma 110,86 tys. km² powierzchni – nieco ponad jedną trzecią Polski. Aż 5.746 km wybrzeży oraz niewielkiej granicy lądowej z amerykańską bazą wojskową Guantanamo. I dziesiątki wartych zobaczenia miast, miejscowości, zabytków i muzeów w nich, a ponadto góry, parki narodowe, przybrzeżne wysepki, jeziora, jaskinie itp.
Jest tam więc co oglądać, a poznanie tylko najważniejszych z nich wymaga co najmniej paru wyjazdów i to nie na standardowe, organizowane wycieczki. Przewodnik Bezdroży po Kubie, wydany w serii Classic, przeznaczony jest przede wszystkim dla turystów indywidualnych. Chociaż bardzo wiele mogą się z niego dowiedzieć również uczestnicy wyjazdów zbiorowych, nawet tylko wypoczynkowych. I znaleźć w nim inspirację do turystycznych wypadów chociażby w okolice miejscowości zakwaterowania. Ta seria przewodników należy do moich ulubi i aktualizowanych.
Zawierają one mnóstwo bardzo ważnych, wręcz niezbędnych informacji zarówno ogólnych, jak i o wartych poznania atrakcjach poszczególnych krajów, miast i miejsc. Ponadto liczne ciekawostki. Pisane przez polskich autorów, uwzględniają także miejscowe polonika oraz fakty i informacje istotne dla naszych turystów. Tak jest również w przypadku Kuby. Autor, który dał się już poznać z kilku dobrych, opublikowanych w tym wydawnictwie przewodników po krajach azjatyckich i Europy południowo – wschodniej, i tym razem dostarcza czytelnikom solidne kompendium wiedzy o tym karaibskim kraju oraz jego atrakcjach turystycznych.
Bardzo obszerne – niemal jedna trzecia niemałej objętości przewodnika – i ważne są dwa rozdziały wstępne: Informacje praktyczne i Informacje Krajoznawcze.
Poprzedzone, zgodnie z koncepcją tej serii wydawniczej, zachęcającym do zwiedzania wstępem „Zobacz koniecznie” z prezentacją 16 szczególnie wartych tego, zdaniem autora, obiektów, miejsc i innych atrakcji, ilustrowanych 23 kolorowymi zdjęciami. Niestety, niemal pół setki pozostałych włamanych w tekst, jest czarno – biała na jasno pomarańczowym tle. Minusem przewodnika także przesadnie drobna czcionka, zwłaszcza fragmentów informacyjnych.
Natomiast jego plusem jest 35 mapek i planów miejscowości. A także propozycje zwiedzania Kuby trzema różnymi trasami, z ich charakterystyką, oraz omówieniem – z radami jak je zorganizować. Jak już wspomniałem, rozdziały wstępne stanowią prawdziwą kopalnię wiedzy o tym kraju. W Informacjach praktycznych obok sugestii dotyczących wyboru terminu podróży oraz formalności wizowo – paszportowych, dosyć prostych dla nas, gdyż wymagane jest tylko wykupienie w kubańskiej placówce dyplomatycznej w Warszawie, lub w którymś z zajmujących się tym polskich biur podróży, karty turystycznej zastępującej wizę, kilka ważnych kwestii omówionych jest obszernie i dosyć szczegółowo.
Dotyczy to m.in. obowiązkowego ubezpieczenia od następstw chorób i nieszczęśliwych wypadków. Z radą, aby robić to u dobrych ubezpieczycieli, nie oszczędzać na tym, uwzględniać także skutki chorób przewlekłych. A niezależnie od polisy ubezpieczeniowej zabierać własną apteczkę ze stosowanymi stale, lub mogącymi się przydać lekami i środkami opatrunkowymi. Zaś po konsultacji z lekarzem ewentualnie zaszczepić się przed wyjazdem od żółtaczki, duru, błonicy i tężca. Sporo dowiedzieć się też można o kubańskim skomplikowanym systemie pieniężnym z dwiema równoległymi walutami w obiegu.
Wymianie przywiezionych międzynarodowych: euro, funtów brytyjskich, franków szwajcarskich lub dolarów kanadyjskich. Ale już nie amerykańskich, bo od nich potrącana jest 10% marża. O przydatności, i w jakim zakresie, kart bankowych, kont w walutach obcych itp. A także o cenach i kosztach pobytu na miejscu. Bardzo niskich, gdy płaci się, ale jest to możliwe tylko w niektórych sytuacjach, w peso niewymienialnym (CUP). Np. kawa espresso w ulicznej kafeterii kosztuje, w przeliczeniu, nieco ponad 20 groszy (!!!). Podobnie autobus miejski w Hawanie.
W powszechnie jednak obowiązujących cudzoziemców peso wymienialnym (CUC = ok. 1,1 za 1 €), ceny nie są już tak atrakcyjne. Np. wstęp do muzeów w Hawanie, a jest ich tam sporo i ciekawych, to wydatek nawet do 6-8 CUC w każdym, a nie ma tam odpowiednika europejskich kart miejskich czy muzealnych. Butelka wody mineralnej to koszt 0,70-2 CUC. Względnie tanie są noclegi w prywatnych hotelach czy gościńcach, w których miejsca można zamawiać także przez Internet. Chociaż 10 CUC za łóżko w sali zbiorowej, to jednak nie taka tanizna, w porównaniu np. z hotelami w niektórych krajach azjatyckich, A „dwójka” w tych kubańskich casas particulares, to już wydatek 15-30 CUC.
Ciekawie przedstawione jest planowanie budżetu indywidualnego wyjazdu na Kubę. Można tam rzeczywiście dosyć tanio, nawet za 20-35 CUC dziennie dla 2 osób, nocować, jeść oraz podróżować, ale w standardzie niemal „szkoły przetrwania”. Wyższy, ale bez luksów, to 35-70 CUC dziennie. Aby jednak czuć się swobodniej i korzystać z lepszych udogodnień trzeba, zdaniem autora, zaplanować wydatki co najmniej 100-120 CUC dziennie. A więc sporo ponad 400 złotych. Podobnych ważnych informacji jest oczywiście więcej. W rozdziale Informacje krajoznawcze natomiast na temat charakterystyki geograficzno – przyrodniczej kraju, jego historii, demografii, społeczeństwa i obyczajów, religii, kultury i sztuki oraz kuchni.
Główna część przewodnika – „Zwiedzanie Kuby”, to podzielona na 3 części: Hawana i zachodnia Kuba, Środkowa Kuba i Wschodnia Kuba, prezentacja poszczególnych miast, miejscowości, regionów oraz zabytków, ciekawych miejsc i innych atrakcji. Z mapkami, na których gwiazdkami oznaczono najważniejsze. Oraz z ich historią, sugestiami co warto zobaczyć, opisami, adresami, charakterystyką itp., a na końcu informacjami praktycznymi: dojazd, noclegi, wyżywienie. Napisana bardzo ciekawie, co zapewnia nie tylko mnóstwo informacji, ale i przyjemność lektury. Oto próbka dotycząca Hawany:
„…Kubańska stolica emanuje nieodpartym czarem minionych stuleci, zamykając usta nawet największym podróżniczym malkontentom. Wyjątkowość tej metropolii jest dosłowna, bowiem mało jest na świecie miast o tak eklektycznym charakterze. W Hawanie kumulują się stulecia historii, podczas których współczesny obraz Kuby kreowali Hiszpanie, przybyli tu z nimi niewolnicy z Czarnego Lądu, Amerykanie i oczywiście sami Kubańczycy. I nie chodzi tylko o monumentalną spuściznę architektoniczną, ale również o to, co znajduje się za jej fasadą, w tkance miasta. Hawana sprawia wrażenie żywego organizmu urbanistycznego, gdzie symbioza człowieka z otoczeniem weszła na niespotykany dotąd poziom….”
Oprowadzając czytelnika – turystę po tym mieście, przez jego główne dzielnice, place, zabytki i obiekty, autor w paru słowach wspomina o ich historii, charakteryzuje je, wyróżnia nazwy kolorową czcionką, co ułatwia ich odszukiwanie. W przypadku muzeów i innych obiektów podaje dni i godziny ich otwarcia, a także ceny biletów – lub że wstęp jest wolny. Wzbogacając narrację o mnóstwo ciekawostek. Np. w przypadku hawańskiej fortecy, że jej budowa pochłonęła tyle złota, że król Karol III zapragnął rzekomo zobaczyć ją przez lunetę z… Półwyspu Iberyjskiego. Na końcu prezentacji stolicy, a tak jest również w przypadku innych, przynajmniej większych miast lub obiektów, znajdują się informacje praktyczne.
Na temat komunikacji, różnych środków transportu, noclegów – z przykładami i adresami kilku hoteli, hosteli i gościńców. Podobnie wyżywienia, zarówno w popularnych restauracjach i kawiarniach, jak i tanich jadłodajniach. I kolejno, w poszczególnych częściach Kuby, o tamtejszych, różnego rodzaju atrakcjach. Z dodatkowymi informacjami o np. dosyć kosztownym, bo przeważnie możliwe jest tylko z przewodnikiem, zwiedzaniu parków narodowych. Na końcu przewodnika znajduje się m.in. dosyć obszerny słowniczek polsko – hiszpański z mini rozmówkami, a także krótki indeks podstawowych haseł.
Wspomniałem o licznych informacjach i ciekawostkach w ramkach włamanych w tekst przewodnika. Oprócz takich w rodzaju: „Jeśli chcesz poznać Hawanę od mniej turystycznej strony…”, „Jeśli interesują cię dzieje rewolucji kubańskiej, koniecznie odwiedź…”, „Poszukując atrakcji kulturalnych możesz się zainteresować…”, „Będąc fanatykiem przyrody nie możesz pominąć…”, czy „Przykładowe ceny produktów i usług”, nie brak i rad. Np. „Jak oswoić peso?”, „Co robić, gdy wiatr łamie drzewa?” , „Nie ma takiego numeru” (problemy z połączeniami telefonicznymi). A także polonica.
M.in. „ Polska szabla przeciwko Hiszpanom” (Karol Roloff-Miałowski), „Z Oświęcimia do Bahamo” (o Zygmuncie Sobolewskim, jednym z pierwszych więźniów KL Auschwitz, nr 88, który spędził tam 4,5 roku, a po wojnie osiadł w Kanadzie, w ostatnich latach życia – zmarł w 2017 r. – zaś na Kubie. Czy „Polska, wróg rewolucji” (negatywna ocena przemian w Polsce od 1989 roku i historia Krzysztofa Jacka Hinza, korespondenta PAP w Hawanie, później tam dyplomaty ). W sumie jest to więc nowe, cenne źródło informacji o Kubie i jej walorach turystycznych. Przewodnik zasługujący na polecenie.
Cezary Rudziński
KUBA. REWOLUCJA W RYTMIE RUMBY. Przewodnik Bezdroży w serii Classic. Autor: Krzysztof Dopierała. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2018, str. 334, cena 39,90 zł. ISBN 978-83-283-4327-6
