Historia zmian klimatycznych na Ziemi
W całej historii naszej planety globalne zmiany klimatyczne są zjawiskiem całkowicie normalnym i zachodzą często. Ich wpływ i efekty oddziaływania zależą od położenia biegunów magnetycznych i rozkładu kontynentów na powierzchni planety.
Oryginalny zapis tego, co działo się w ziemskiej atmosferze znajduje się w skałach osadowych. Ich skład chemiczny jest dla naukowców wskaźnikiem tego, jakie zmiany zachodziły w atmosferze planety na przestrzeni milionów lat. W skałach osadowych znajdują się związki chemiczne pochodzące z atmosfery ziemskiej. Oprócz tego, naukowcy znajdują w nich szczątki organiczne roślin i zwierząt, których wymieranie lub eksplozja gatunkowa w poszczególnych epokach, świadczą o globalnych zmianach klimatycznych, jakie zachodziły na Ziemi. Wiadomo, że okresy wielkich zlodowaceń sprzyjały wymieraniu niektórych gatunków roślin i zwierząt.
W geologicznej historii naszej planety, do takich epok wielkiego ochłodzenia klimatu dochodziło kilka razy. Nie były, to jednak okresy zbyt długie w porównaniu z okresami klimatu ciepłego. Najmłodsza, czwartorzędowa epoka lodowcowa rozpoczęła się 3 miliony lat temu i trwa do dzisiaj. Obserwujemy ją dzisiaj. To epoka nam współczesna. Wszystkie zmiany, jakie obecnie obserwujemy w związku z globalnym ociepleniem, są bezpośrednio związane z ta epoką. Klimat czwartorzędu jest chłodny i charakteryzuje się wieloma fluktuacjami klimatycznymi mniejszego rzędu. Jest to związane z powstawaniem krótkich, ale bardzo zimnych epok lodowcowych.
Ocieplenie po ostatnim zlodowaceniu. Interglacjał Holoceński. Mała epoko lodowa.
Podczas ostatniego zlodowacenia (glacjału), kilka razy dochodziło do bardzo szybkich zmian temperatury. Ocieplenia następowały szybciej niż ochłodzenia. Uczeniu posiadają bardzo precyzyjny zapis zmian temperatury, jakim są proporcje ilościowe trwałych izotopów O(18) i O (16). Można je mierzyć, w grubych pokrywach lodowych na Grenlandii i Antarktydy, a także w organicznych osadach jezior. Przy zastosowaniu metody radiowęglowej zmierzono szybkość zmian temperatury. Największe ocieplenie stwierdzono u schyłku okresu, który nazwano młodszym dryasem (okres od około 11, 5 do 12, 5 tysiąca lat temu). W tym czasie średnia temperatura w Europie, w ciągu stu lat wzrosła o około 4 stopnie Celsjusza. Takie ocieplenie, spowodowało stopienie się lądolodu w Europie i gwałtowną ekspansję szaty roślinnej na terenie północnej Europy.
W czasie holocenu dochodziło do wielu zachwiań klimatu. Ochłodzenie i zwilgotnienie klimatu zaznaczyło się w okresie borealnym (8-5000 do 8000 lat temu). Optimum klimatyczne epoki holocenu nastąpiło około 6000-5000 lat temu. W tym czasie średnia temperatura na Ziemi, była średnio o jeden stopień wyższa niż w epoce obecnej. Ostatnim epizodem klimatycznym holocenu, była tak zwana „mała epoka lodowa". Jest to epoka ochłodzenia się klimatu umiarkowanego, trwające od XV do połowy XIX wieku.
Epizody klimatyczne i zjawiska krótkotrwałe.
Krótkie zmiany klimatu na Ziemi, mogą być efektem występowania zjawisk nieregularnych. Na przykład takich jak wybuchy wulkanów. Historycznym przykładem, może być wulkan Laki na Islandii. Jego erupcja w 1783 roku, spowodował kilkuletnią obecność w atmosferze chmury popiołów wulkanicznych. Ta katastrofa, spowodowała na Islandii ograniczenie dopływu światła słonecznego i brak wegetacji roślin. W efekcie wyginęło wtedy 75% zwierząt hodowlanych na wyspach i około 20% ludności wymarło z głodu.
Efekt Cieplarniany.
Największy wpływ na kształtowanie się atmosfery ziemskiej mają gazy cieplarniane. Bez nich życie na ziemi było by nie możliwe. Jest to występująca w śladowych ilościach para wodna, tlenek azotu, dwutlenek węgla, metan i ozon. Ich działanie nazywane jest efektem cieplarnianym. Ten efekt polega na tym, że gazy cieplarniane przepuszczają do powierzchni ziemi znaczną część promieniowania słonecznego i jednocześnie nie dopuszczają do wyparowania ciepła w przestrzeń kosmiczną. Bez gez gazów cieplarnianych średnia temperatura na ziemi wynosiłaby -18% C. Dzisiaj, średnia temperatura wynosi około 15, 5% C. Dzięki gazom cieplarnianym mogło się na ziemi rozwinąć życie.
Zmiany klimatu spowodowane przez człowieka.
Większość gazów cieplarnianych powstaje biosferze. Jednak zjawiska klimatyczna obserwowane obecnie na Ziemi, mają związek z działalnością człowieka. Człowiek poprzez emisję różnego rodzaju spali, wpływa na skład chemiczny atmosfery ziemskiej. Głównym ich źródłem, jest spalanie węgli kopalnych (brunatnego i ziemnego) oraz ropy i gazu. Ponad to udowodniono destrukcyjny wpływ freonów na powłokę ozonową ( ozon to gaz dający tej powłoce ochronę przed promieniowaniem słonecznym). Udowodniono również, że niemały wpływ na kształtowanie się klimatu ma szata roślinna, a przede wszystkim lasy. Niestety, człowiek systematycznie zmniejsza powierzchnię lasów na ziemi. To efekt i wpływ rolnictwa na środowisko. Największym problemem jest drastyczne zmniejszanie się powierzchni lasów Amazońskich, które są uważane za zielone płuca świata. Ich wycinanie, powoduje efekt wzrostu temperatury, już na poziomie lokalnym, gdzie obserwuje się zmiany w intensywności opadów deszczu czy sile wiatru.
Wpływ klimatu na życie człowieka.
Klimat jest głównym czynnikiem kształtującym środowisko. Bezpośrednio odpowiedzialny jest za zróżnicowanie w typach jego występowania. Czyli klimat ma bezpośredni wpływ na życie człowiek. Na jego wygląd, pożywienie, zachowania społeczne. Człowiek, tak jak wszystkie istoty na ziemi musi się przystosowywać do klimatu i warunków w nim panujących. Jak pokazała praktyka, człowiek jest się w stanie przystosować do prawie każdych warunków panujących na ziemi. Jednak nie zmienia to innego faktu, że zmiany zachodzące nawet te najmniejsze są bardzo niebezpieczne. Zwłaszcza dla funkcjonowania całych społeczeństw.
Prognozy na przyszłość.
Prognozy klimatyczne na najbliższe sto lat, opracowano na podstawie obserwacji zmian zachodzących w ciągu kilkuset ostatnich lat. Mówią one, że w przeciągu następnych kilkuset lat na ziemi nastąpi globalne ocieplenie. Niestety, później ma nastąpić gwałtowne oziębienie. Naukowcy twierdzą, że to człowiek poprzez emisję spalin wpływa na tempo zachodzenia tych zmian, gwałtownie przyśpieszając niektóre procesy zachodzące podczas ocieplenia. Dlatego w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat w Europie całkowicie znikną lodowce górskie. Zniknie pokrywa lodowa bieguna północnego i w znacznym stopni stopią się lody Antarktydy.
Źródło/według wykładu Leszka Marksa/wydział geologii UW
{jumi [*6]}