Rektorzy o finansowaniu wyższych uczelni

{jumi [*4]}Zwracali na to uwagę rektorzy i eksperci, którzy uczestniczyli w konferencji „Konwergencja sektora publicznego i niepublicznego w szkolnictwie wyższym. Wybrane zagadnienia dotyczące finansowania uczelni”. Konferencję zorganizowały wspólnie Akademia Leona Koźmińskiego (ALK) i Fundacja Rektorów Polskich. Łączne wydatki z budżetu państwa na naukę i szkolnictwo wyższe wynoszą 10,1 mld zł rocznie, z czego uczelnie publiczne otrzymują 7,5 mld zł dotacji podmiotowej na działalność dydaktyczną. Finansowanie przez państwo 132 wyższych szkół publicznych jest uznawane za wykonywanie jego zadań społecznych, co do zasady nie jest objęte regułami unijnymi dotyczącymi pomocy państwa. Uczelnie publiczne korzystając z prawa do autonomii nie są też zobowiązane do szczegółowego rozliczania otrzymanych dotacji. Natomiast prowadzenie 326 niepublicznych szkół wyższych jest traktowane przez polskie prawo jak działalność gospodarcza, co znacznie ogranicza możliwości korzystania z jakiejkolwiek pomocy państwa. Wprawdzie przepisy unijne dopuszczają uznanie wszystkich usług edukacyjnych za działalności na rzecz społeczeństwa, wymaga to jednak zasadniczych zmian przepisów krajowych.

Polska rozpoczęła proces reformowania szkolnictwa wyższego, ale w zakresie jego finansowania i łączenia sektorów publicznego i niepublicznego ma jeszcze sporo do zrobienia – przyznała prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego, która poparła inicjatywę rektorów, by poświęcić tym kwestiom serię spotkań, ekspertyz i konferencji. Kudrycka zwróciła uwagę na zalecenia Komisji Europejskiej, które jednoznacznie wskazują na efektywne wydatkowanie środków publicznych. Przyznała również, że najlepsze uczelnie niepubliczne, które postawiły na jakość i wykształciły własną, silną kadrę naukową z sukcesem realizują badania, które mogą być finansowane z budżetu nauki. W tym roku takie dotacje przyznano 74 jednostkom badawczym z uczelni niepublicznych. Niedawne prace w Sejmie nad nowelizacją ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego ujawniły potrzebę zmian przepisów dotyczących finansowania uczelni. W przypadku niepublicznych szkół wyższych chodzi o zmiany w prawie lub w jego interpretacji, które umożliwiłyby traktowanie tych uczelni jako instytucji misyjnych, a nie podmiotów gospodarczych, jak to wynika obecnie z polskiego prawa o szkolnictwie wyższym. - Pozwoliłoby to na usunięcie ze znowelizowanej ustawy, opresyjnego dla niepublicznych szkół wyższych, wymogu limitowania czesnego – zwrócił uwagę prof. Jerzy Woźnicki, prezes Fundacji Rektorów Polskich. FRP zleciła już Centrum Analiz i Dialogu w Szkolnictwie Wyższym przygotowanie odpowiednich ekspertyz odnośnie sugerowanych zmian.

- Prawo unijne nie zabrania finansowania krajowych uczelni publicznych przez budżet państwa. Jednak prowadzenie przez nie działalności komercyjnej, konkurencyjnej wobec uczelni niepublicznych powinno być podporządkowanie unijnym regułom dotyczącym pomocy państwa. Przynajmniej w pewnym stopniu wyrównałoby to szanse obu sektorów, publicznego i prywatnego na rynku edukacyjnym, i przyczyniło się do większego poszanowania środków publicznych przez uczelnie – podsumował dyskusję prof. Jan Barcz, specjalista prawa Unii Europejskiej w ALK.

{jumi [*9]}